English
अथर्ववेद - काण्ड 2/ सूक्त 8/ मन्त्र 3
सूक्त - भृग्वङ्गिराः
देवता - वनस्पतिः, यक्ष्मनाशनम्
छन्दः - पथ्यापङ्क्तिः
सूक्तम् - क्षेत्रियरोगनाशन
ब॒भ्रोरर्जु॑नकाण्डस्य॒ यव॑स्य ते पला॒ल्या तिल॑स्य तिलपि॒ञ्ज्या। वी॒रुत्क्षे॑त्रिय॒नाश॒न्यप॑ क्षेत्रि॒यमु॑च्छतु ॥
स्वर सहित पद पाठब॒भ्रो: । अर्जु॑नऽकाण्डस्य । यव॑स्य । ते॒ । प॒ला॒ल्या । तिल॑स्य । ति॒ल॒ऽपि॒ञ्ज्या । वी॒रुत् । क्षे॒त्रि॒य॒ऽनाश॑नी । अप॑ । क्षे॒त्रि॒यम् । उ॒च्छ॒तु॒ ॥८.३॥
स्वर रहित मन्त्र
बभ्रोरर्जुनकाण्डस्य यवस्य ते पलाल्या तिलस्य तिलपिञ्ज्या। वीरुत्क्षेत्रियनाशन्यप क्षेत्रियमुच्छतु ॥
स्वर रहित पद पाठबभ्रो: । अर्जुनऽकाण्डस्य । यवस्य । ते । पलाल्या । तिलस्य । तिलऽपिञ्ज्या । वीरुत् । क्षेत्रियऽनाशनी । अप । क्षेत्रियम् । उच्छतु ॥८.३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 2; सूक्त » 8; मन्त्र » 3
मन्त्र विषय - পৌরুষমুপদিশ্যতে
भाषार्थ -
[হে ঈশ্বর !] (তে) তোমার দ্বারা [প্রদত্ত] (বভ্রোঃ) পোষণকারী, (অর্জুনকাণ্ডস্য) শ্বেত স্তম্ভ [কাণ্ড] বিশিষ্ট (যবস্য) যব অন্নের (পলাল্যা) পালনশক্তি দ্বারা এবং (তিলস্য) তিলের (তিলপিঞ্জ্যা) স্নিগ্ধতা/সরসতা দ্বারা (ক্ষেত্রিয়নাশনী) শরীর বা বংশের রোগনাশক (বীরুৎ) ঔষধি (ক্ষেত্রিয়ম্) শরীর বা বংশের দোষ বা রোগকে (অপ+উচ্ছতু) নিষ্কাশিত/বহিষ্কার করে/করুক ॥৩॥
भावार्थ - যেমন পরিপক্ব ও নবীন যব, তিল আদি পদার্থের যথাবৎ ব্যবহার দ্বারা এবং ঔষধের সেবন দ্বারা শারীরিক বল স্থির থাকে, সেভাবেই মনুষ্য উত্তম বিদ্যার প্রকাশ দ্বারা আত্মিক দোষের নিবৃত্তি করে আনন্দ প্রাপ্ত করুক ॥৩॥
इस भाष्य को एडिट करें