English
अथर्ववेद - काण्ड 2/ सूक्त 8/ मन्त्र 5
सूक्त - भृग्वङ्गिराः
देवता - वनस्पतिः, यक्ष्मनाशनम्
छन्दः - निचृत्पथ्यापङ्क्तिः
सूक्तम् - क्षेत्रियरोगनाशन
नमः॑ सनिस्रसा॒क्षेभ्यो॒ नमः॑ संदे॒श्ये॑भ्यः। नमः॒ क्षेत्र॑स्य॒ पत॑ये वी॒रुत्क्षे॑त्रिय॒नाश॒न्यप॑ क्षेत्रि॒यमु॑च्छतु ॥
स्वर सहित पद पाठनम॑: । स॒नि॒स्र॒स॒ऽअ॒क्षेभ्य॑: । नम॑: । स॒म्ऽदे॒श्ये᳡भ्य: । नम॑: । क्षेत्र॑स्य । पत॑ये । वी॒रुत् । क्षे॒त्रि॒य॒ऽनाश॑नी । अप॑ । क्षे॒त्रि॒यम् । उ॒च्छ॒तु॒ ॥८.५॥
स्वर रहित मन्त्र
नमः सनिस्रसाक्षेभ्यो नमः संदेश्येभ्यः। नमः क्षेत्रस्य पतये वीरुत्क्षेत्रियनाशन्यप क्षेत्रियमुच्छतु ॥
स्वर रहित पद पाठनम: । सनिस्रसऽअक्षेभ्य: । नम: । सम्ऽदेश्येभ्य: । नम: । क्षेत्रस्य । पतये । वीरुत् । क्षेत्रियऽनाशनी । अप । क्षेत्रियम् । उच्छतु ॥८.५॥
अथर्ववेद - काण्ड » 2; सूक्त » 8; मन्त्र » 5
मन्त्र विषय - পৌরুষমুপদিশ্যতে
भाषार्थ -
(সনিস্রসাক্ষেভ্যঃ) অশ্রুসিক্ত চোখ-বিশিষ্ট [রোগে পীড়িত দীন/দরিদ্রদের/দুঃখীদের] এর জন্য (নমঃ) অন্ন হোক এবং (সংদেশ্যেভ্যঃ) যথার্থ দানশীলদের জন্য (নমঃ) অন্ন হোক। (ক্ষেত্রস্য) খেতের (পতয়ে) স্বামীর জন্য (নমঃ) অন্ন হোক। (ক্ষেত্রিয়নাশনী) শরীর বা বংশের রোগনাশক (বীরুৎ) ঔষধ (ক্ষেত্রিয়ম্) শরীর বা বংশের দোষ বা রোগকে (অপ+উচ্ছতু) নিষ্কাশিত/বহিষ্কার করে/করুক ॥৫॥
भावार्थ - সকল মনুষ্য এমন সুপ্রবন্ধ করুক যাতে, দীন-দুঃখীদের যথাবৎ পালন হয়, উদ্যোগী দানী পুরুষ ও কৃষক অন্ন আদি প্রাপ্ত করুক। যেমন পরমেশ্বর ঔষধ আদি উৎপন্ন করে উপকার করেছেন, তেমনই সকলকে পরস্পর উপকারী হওয়া উচিত ॥৫॥
इस भाष्य को एडिट करें