अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 12/ मन्त्र 7
ऋ॑जी॒षी व॒ज्री वृ॑ष॒भस्तु॑रा॒षाट्छु॒ष्मी राजा॑ वृत्र॒हा सो॑म॒पावा॑। यु॒क्त्वा हरि॑भ्या॒मुप॑ यासद॒र्वाङ्माध्य॑न्दिने॒ सव॑ने मत्स॒दिन्द्रः॑ ॥
स्वर सहित पद पाठऋ॒जी॒षी । व॒ज्री । वृ॒ष॒भ: । तु॒रा॒षाट् । शु॒ष्मी । राजा॑ । वृ॒त्र॒ऽहा । सो॒म॒ऽपावा॑ ॥ यु॒क्त्वा । हरि॑ऽभ्याम् । उप॑ । या॒स॒त् । अ॒र्वाङ् । माध्यं॑दिने । सव॑ने । म॒त्स॒त् । इन्द्र॑: ॥१२.७॥
स्वर रहित मन्त्र
ऋजीषी वज्री वृषभस्तुराषाट्छुष्मी राजा वृत्रहा सोमपावा। युक्त्वा हरिभ्यामुप यासदर्वाङ्माध्यन्दिने सवने मत्सदिन्द्रः ॥
स्वर रहित पद पाठऋजीषी । वज्री । वृषभ: । तुराषाट् । शुष्मी । राजा । वृत्रऽहा । सोमऽपावा ॥ युक्त्वा । हरिऽभ्याम् । उप । यासत् । अर्वाङ् । माध्यंदिने । सवने । मत्सत् । इन्द्र: ॥१२.७॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 12; मन्त्र » 7
मन्त्र विषय - সেনাপতিকর্তব্যোপদেশঃ
भाषार्थ -
(ঋজীষী) মহাধনী, (বজ্রী) বজ্রধারী [শস্ত্র-অস্ত্রযুক্ত], (বৃষভঃ) বলবান, (তুরাষাট্) হিংসক শত্রুদের পরাজিতকারী, (শুষ্মী) বলবান সেনাযুক্ত, (রাজা) রাজা, (বৃত্রহা) শত্রুদের হননকারী, (সোমপাবা) সোম [মহৌষধির রস] পানকারী (ইন্দ্রঃ) ইন্দ্র [মহাপ্রতাপী সেনাপতি] (হরিভ্যাম্) দুই ঘোড়ার সাথে [রথকে] (যুক্ত্বা) যুক্ত করে (অর্বাঙ্) সামনে (উপ যাসৎ) আসুক এবং (মাধ্যন্দিনে) মধ্যাহ্নে (সবনে) যজ্ঞের মাঝে (মৎসৎ) আনন্দ প্রাপ্ত করুক ॥৭॥
भावार्थ - রাজা মহাধনী, প্রতাপী, শস্ত্র-অস্ত্রধারী হয়ে শত্রুদের বিনাশ করে প্রজার রক্ষা করে/করুক এবং মধ্যাহ্নের ন্যায় মনুষ্যদের মধ্যে আনন্দের প্রকাশ করে/করুক॥৭॥
इस भाष्य को एडिट करें