English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 27/ मन्त्र 4
सूक्त - अथर्वा
देवता - उदीची दिक्, सोमः, स्वजः, अशनिः
छन्दः - पञ्चपदा ककुम्मतीगर्भाष्टिः
सूक्तम् - शत्रुनिवारण सूक्त
उदी॑ची॒ दिक्सोमोऽधि॑पतिः स्व॒जो र॑क्षि॒ताशनि॒रिष॑वः। तेभ्यो॒ नमो॑ऽधिपतिभ्यो॒ नमो॑ रक्षि॒तृभ्यो॒ नम॒ इषु॑भ्यो॒ नम॑ एभ्यो अस्तु। यो॒स्मान्द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मस्तं वो॒ जम्भे॑ दध्मः ॥
स्वर सहित पद पाठउदी॑ची । दिक् । सोम॑: । अधि॑ऽपति: । स्व॒ज: । र॒क्षि॒ता । अ॒शनि॑: । इष॑व: । तेभ्य॑: । नम॑: । अधि॑पतिऽभ्य: । नम॑: । र॒क्षि॒तृऽभ्य॑: । नम॑: । इषु॑ऽभ्य: । नम॑: । ए॒भ्य॒: । अ॒स्तु॒ । य: । अ॒स्मान् । द्वेष्टि॑ । यम् । व॒यम् । द्वि॒ष्म: । तम् । व॒: । जम्भे॑ । द॒ध्म: ॥२७.४॥
स्वर रहित मन्त्र
उदीची दिक्सोमोऽधिपतिः स्वजो रक्षिताशनिरिषवः। तेभ्यो नमोऽधिपतिभ्यो नमो रक्षितृभ्यो नम इषुभ्यो नम एभ्यो अस्तु। योस्मान्द्वेष्टि यं वयं द्विष्मस्तं वो जम्भे दध्मः ॥
स्वर रहित पद पाठउदीची । दिक् । सोम: । अधिऽपति: । स्वज: । रक्षिता । अशनि: । इषव: । तेभ्य: । नम: । अधिपतिऽभ्य: । नम: । रक्षितृऽभ्य: । नम: । इषुऽभ्य: । नम: । एभ्य: । अस्तु । य: । अस्मान् । द्वेष्टि । यम् । वयम् । द्विष्म: । तम् । व: । जम्भे । दध्म: ॥२७.४॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 27; मन्त्र » 4
मन्त्र विषय - সেনাব্যূহোপদেশঃ
भाषार्थ -
(উদীচী=০-ব্যাঃ) উত্তর বা বাম দিকের (দিক্=দিশঃ) দিশার (সোমঃ) প্রেরক বা উত্তেজক [সোম পদের সেনাপতি] (অধিপতিঃ) অধিষ্ঠাতা হোক, (স্বজঃ) স্বতঃ উৎপন্ন হওয়া বা অনেক দ্রুতগামী সাপ [এর সমান সেনা ব্যূহ] (রক্ষিতা) রক্ষক হোক, এবং (অশনিঃ) বিদ্যুৎ (ইষবঃ) বাণ হোক। (তেভ্যঃ) সেই (অধিপতিভ্যঃ) অধিষ্ঠাতা ও (রক্ষিতৃভ্যঃ) রক্ষকদের জন্য (নমো নমঃ) অনেক অনেক সৎকার বা অন্ন এবং (এভ্যঃ) এই (ইষুভ্যঃ) বাণ [বাণধারী] রক্ষকদের জন্য (নমোনমঃ) অনেক-অনেক সৎকার বা অন্ন (অস্তু) হোক। (যঃ) যে [শত্রু] (অস্মান্) আমাদের সাথে (দ্বেষ্টি) শত্রুতা করে, [অথবা] (যম্) যে [শত্রুদের সাথে] (বয়ম্) আমরা (দ্বিষ্মঃ) শত্রুতা করি, [হে বীরগণ] (তম্) তাঁকে (বঃ) তোমাদের (জম্ভে) দৃঢ় বন্ধনে (দধ্মঃ) আমরা ধরি/স্থাপন করি ॥৪॥
भावार्थ - এই দিশায় (সোম) নামক অধিকারী সেনাপতি (স্বজ) নামক সেনা তৈরি করে, বিদ্যুৎ এর অস্ত্র শস্ত্র দ্বারা শত্রুদের জয় করে সৈনিকদের সহিত যশস্বী হয়ে ধর্মাত্মাদের রক্ষা করুক ॥৪॥
इस भाष्य को एडिट करें