English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 21/ मन्त्र 10
त्वमा॑विथ सु॒श्रव॑सं॒ तवो॒तिभि॒स्तव॒ त्राम॑भिरिन्द्र॒ तूर्व॑याणम्। त्वम॑स्मै॒ कुत्स॑मतिथि॒ग्वमा॒युं म॒हे राज्ञे॒ यूने॑ अरन्धनायः ॥
स्वर सहित पद पाठत्वम् । आ॒वि॒थ॒ । सु॒ऽअव॑सम् । तव॑ । ऊ॒तिऽभि॑: । तव॑ । त्राम॑भि: । इ॒न्द्र॒ । तूर्व॑याणम् ॥ त्वम् । अ॒स्मै॒ । कुत्स॑म् । अ॒ति॒थि॒ऽग्वम् । आ॒युम् । म॒हे । राज्ञे॑ । यूने॑ । अ॒र॒न्ध॒ना॒य॒: ॥२१.१०॥
स्वर रहित मन्त्र
त्वमाविथ सुश्रवसं तवोतिभिस्तव त्रामभिरिन्द्र तूर्वयाणम्। त्वमस्मै कुत्समतिथिग्वमायुं महे राज्ञे यूने अरन्धनायः ॥
स्वर रहित पद पाठत्वम् । आविथ । सुऽअवसम् । तव । ऊतिऽभि: । तव । त्रामभि: । इन्द्र । तूर्वयाणम् ॥ त्वम् । अस्मै । कुत्सम् । अतिथिऽग्वम् । आयुम् । महे । राज्ञे । यूने । अरन्धनाय: ॥२१.१०॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 21; मन्त्र » 10
भाषार्थ -
(ইন্দ্র) হে পরমেশ্বর! (ত্বম্) আপনি (তব ঊতিভিঃ) নিজের রক্ষা-সাধন দ্বারা, তথা (তব ত্রামভিঃ) নিজের পালক শক্তি দ্বারা, (সুশ্রবসম্) বৈদিক সদুপদেশ সম্পন্ন, তথা (তূর্বয়াণম্) নিজের শরীর-রথকে যোগমার্গে শীঘ্র পরিচালক/চালনাকারী উপাসকের (আবিথ) সদা রক্ষা-করেছেন। (মহে) মহাশক্তিশালী, (রাজ্ঞে) শরীর ইন্দ্রিয়-সমূহ মন তথা বুদ্ধির রাজা, (যূনে) সদা যুবক (অস্মৈ) এই জীবাত্মার জন্য (ত্বম্) আপনি (কুৎসম্ আয়ুম্) অবিদ্যামূলোচ্ছেদক মনুষ্যশরীরধারী মহাযোগীকে, তথা (অতিথিগ্বম্) অতিথিরূপে প্রাপ্ত সদ্গুরুর সেবককে (অরন্ধনায়ঃ) বশীভূত করেছেন।
- [কুৎসম্=কৃন্ততেঃ, কৃৎ ছেদনে। বজ্র সমান, অবিদ্যামূলের উচ্ছেদককে। কুৎস=বজ্র (নিঘং০ ৭.২০)। অতিথিগ্বম্=(মন্ত্র সংখ্যা ৯); অতিথি+গাঙ্ গতৌ+উ। আয়ু=মনুষ্য (নিঘং০ ২.৩)।]
इस भाष्य को एडिट करें