English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 11/ मन्त्र 2
सूक्त - ब्रह्मा, भृग्वङ्गिराः
देवता - इन्द्राग्नी, आयुः, यक्ष्मनाशनम्
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - दीर्घायुप्राप्ति सूक्त
यदि॑ क्षि॒तायु॒र्यदि॑ वा॒ परे॑तो॒ यदि॑ मृ॒त्योर॑न्ति॒कं नी॑त ए॒व। तमा ह॑रामि॒ निरृ॑तेरु॒पस्था॒दस्पा॑र्षमेनं श॒तशा॑रदाय ॥
स्वर सहित पद पाठयदि॑ । क्षि॒तऽआ॑यु: । यदि॑ । वा॒ । परा॑ऽइत: । यदि॑ । मृ॒त्यो: । अ॒न्ति॒कम् । निऽइ॑त: । ए॒व । तम् । आ । ह॒रा॒मि॒ । नि:ऽऋ॑ते: । उ॒पस्था॑त् । अस्पा॑र्शम् । ए॒न॒म् । श॒तऽशा॑रदाय ॥११.२॥
स्वर रहित मन्त्र
यदि क्षितायुर्यदि वा परेतो यदि मृत्योरन्तिकं नीत एव। तमा हरामि निरृतेरुपस्थादस्पार्षमेनं शतशारदाय ॥
स्वर रहित पद पाठयदि । क्षितऽआयु: । यदि । वा । पराऽइत: । यदि । मृत्यो: । अन्तिकम् । निऽइत: । एव । तम् । आ । हरामि । नि:ऽऋते: । उपस्थात् । अस्पार्शम् । एनम् । शतऽशारदाय ॥११.२॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 11; मन्त्र » 2
भाषार्थ -
(যদি ক্ষিতায়ুঃ) যদিওবা [এই রুগ্ণ] ক্ষীণায়ুঃ হয়ে গেছে, (যদি বা) অথবা যদি (পরেতঃ) আরোগ্য অবস্থা থেকে দূরে চলে গেছে, (যদি মৃত্যোঃ অন্তিকম্, নীত এব) যদি মৃত্যুর নিকটবর্তী হয়ে গেছে, তবুও (তম্) তাঁকে (নির্ঋতেঃ) কৃচ্ছ্রাপত্তির (উপস্থাৎ) কোল থেকে (আ হরামি) আমি হরণ করি, (এনম্) একে [এই রুগ্ণকে] (শতশারদায়)১ শত বছরের জীবনের জন্য (অস্পার্শম্) আমি স্পর্শ করে দিয়েছি।
टिप्पणी -
[হস্তস্পর্শ দ্বারা চিকিৎসা রোগীর মধ্যে শক্তিসঞ্চার করে তাঁকে রোগমুক্ত করে দেয়। দেখো (অথর্ব০ ২০।৯৬।৬-১০)। নির্ঋতিঃ = কৃচ্ছ্রাপত্তিঃ (নিরুক্ত ২।২।৬)।] [১. গ্রীষ্ম-ঋতুতে ব্যক্তি ক্ষীণ হয়ে যায়, এবং শরৎকালে সুস্থ।]