English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 31/ मन्त्र 6
सूक्त - ब्रह्मा
देवता - अग्निः, इन्द्रः
छन्दः - अनुष्टुप्
सूक्तम् - यक्ष्मनाशन सूक्त
अ॒ग्निः प्रा॒णान्त्सं द॑धाति च॒न्द्रः प्रा॒णेन॒ संहि॑तः। व्यहं सर्वे॑ण पा॒प्मना॒ वि यक्ष्मे॑ण॒ समायु॑षा ॥
स्वर सहित पद पाठअ॒ग्नि: । प्रा॒णान् । सम् । द॒धा॒ति॒ । च॒न्द्र: । प्रा॒णेन॑ । सम्ऽहि॑त:। वि । अ॒हम् । सर्वे॑ण । पा॒प्मना॑ । वि । यक्ष्मे॑ण । सम् । आयु॑षा ॥३१.६॥
स्वर रहित मन्त्र
अग्निः प्राणान्त्सं दधाति चन्द्रः प्राणेन संहितः। व्यहं सर्वेण पाप्मना वि यक्ष्मेण समायुषा ॥
स्वर रहित पद पाठअग्नि: । प्राणान् । सम् । दधाति । चन्द्र: । प्राणेन । सम्ऽहित:। वि । अहम् । सर्वेण । पाप्मना । वि । यक्ष्मेण । सम् । आयुषा ॥३१.६॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 31; मन्त्र » 6
भाषार्थ -
(অগ্নিঃ) জাঠরাগ্নি (প্রাণান্) প্রাণ-সমূহকে (সং দধাতি) শরীরের সাথে সম্বদ্ধযুক্ত করে, (চন্দ্রঃ) চন্দ্র (প্রাণ) প্রাণের সাথে (সংহিতঃ) সম্বন্ধযুক্ত। (অহম্) আমি যেন (সর্বেণ পাপ্মান) সব পাপ থেকে (বি) বিযুক্ত হয়ে যাই, (যক্ষ্মা) যক্ষ্মা রোগ থেকে (বি) বিযুক্ত হয়ে যাই এবং (আয়ুষা) সুস্থ আয়ুর সাথে (সম্) সম্বদ্ধযুক্ত হয়ে যাই।
टिप्पणी -
[চন্দ্র ঔষধির মধ্যে রসাধান করে, ঔষধির সেবনে আমরা প্রাণশক্তি প্রাপ্ত হই। এইভাবে চন্দ্রের প্রাণের সাথে সম্বন্ধ রয়েছে। মন্ত্রের পূর্বার্ধে "বি" দ্বারা "বিয়োগ" না বলে, "সম্" দ্বারা সম্বন্ধ অর্থাৎ সংযোগ বলা হয়েছে। ফলে "সমায়ুষা" এর ভাবকে পরিপুষ্ট হয়েছে।]