English
यजुर्वेद - अध्याय 25/ मन्त्र 47
अग्ने॒ त्वं नो॒ऽ अन्त॑मऽउ॒त त्रा॒ता शि॒वो भ॑वा वरू॒थ्यः।वसु॑र॒ग्निर्वसु॑श्रवा॒ऽअच्छा॑ नक्षि द्यु॒मत्त॑मꣳ र॒यिं दाः॑॥४७॥
स्वर सहित पद पाठअग्ने॑। त्वम्। नः॒। अन्त॑मः। उ॒त। त्रा॒ता। शि॒वः। भ॒व॒। व॒रु॒थ्यः᳖। वसुः॑। अ॒ग्निः। वसु॑श्रवा॒ इति॒ वसु॑ऽश्रवाः। अच्छ॑। न॒क्षि॒। द्यु॒मत्त॑म॒मिति॑ द्यु॒मत्ऽत॑मम्। र॒यिम्। दाः॒ ॥४७ ॥ तम्। त्वा॒। शो॒चि॒ष्ठ॒। दी॒दि॒व॒ इति॑ दीदिऽवः। सु॒म्नाय॑। नू॒नम्। ई॒म॒हे॒। सखि॑भ्य इति॒ सखिऽभ्यः। सः। नः॒। बो॒धि॒। श्रु॒धी। हव॑म्। उ॒रु॒ष्य। नः॒। अ॒घा॒य॒तः। अ॒घ॒य॒त इत्य॑घऽय॒तः। सम॑स्मात्॥४८ ॥
स्वर रहित मन्त्र
अग्ने त्वन्नोऽअन्तमऽउत त्राता शिवो भव वरूथ्यः । वसुरग्निर्वसुश्रवाऽअच्छा नक्षि द्युमत्तमँ रयिन्दाः । तन्त्वा शोचिष्ठ दीदिवः सुम्नाय नूनमीमहे सखिभ्यः ॥
स्वर रहित पद पाठ
अग्ने। त्वम्। नः। अन्तमः। उत। त्राता। शिवः। भव। वरुथ्यः। वसुः। अग्निः। वसुश्रवा इति वसुऽश्रवाः। अच्छ। नक्षि। द्युमत्तममिति द्युमत्ऽतमम्। रयिम्। दाः॥४७॥
विषयः - पुनः के सत्कर्त्तव्याः सन्तीत्याह ॥
सपदार्थान्वयः - हे अग्ने त्वमग्निरिव नोऽन्तमस्त्राता शिव उत वरूथ्यो वसुश्रवा वसुर्भव। यो द्युमत्तमं रयिमस्मभ्यमच्छ दाः । अस्मान्नक्षि स त्वमस्माभिः सत्कर्त्तव्योऽसि ॥ ४७ ॥ सपदार्थान्वयः--हे अग्ने वेदविदध्यापकोपदेशक ! त्वमग्निः पावकः इव, नः अस्माकम् अन्तमः निकटस्थः, त्राता पालकः, शिवः कल्याणकारी, उत अपि वरूथ्यः वरूथेषु=गृहेषु साधुः, वसुश्रवाः वसूनि=धनानि श्रवणे यस्य सः, वसुः विद्यासु वासयिता भव । यो द्युमत्तमम् अतिशयेन प्रकाशवन्तं रयिं धनम् अस्मभ्यमच्छ दाः दद्याः, अस्मान्नक्षि प्राप्नोषि, स त्वमस्माभिः सत्कर्त्तव्योऽसि॥ २५ । ४७ ॥
पदार्थः -
(अग्ने) वेदविदध्यापकोपदेशक (त्वम्) (नः) अस्माकम् (अन्तमः) निकटस्थ: (उत) अपि (त्राता) पालक: (शिवः) कल्याणकारी (भव) अत्र द्व्यचोऽतस्तिङ इति दीर्घः । (वरूथ्यः) वरूथेषु=गृहेषु साधुः (वसुः) विद्यासु वासयिता (अग्निः) पावक इव (वसुश्रवाः) वसूनि=धनानि श्रवणे यस्य सः (अच्छ) अत्र निपातस्य चेति दीर्घः। (नक्षि) प्राप्नोषि। णक्षधातोरयं प्रयोगः । (द्युमत्तमम्) अतिशयेन प्रकाशवन्तम् (रयिम्) धनम् (दाः) दद्या: ॥ ४७ ॥
भावार्थः - मनुष्यैः सर्वोपकारिणो वेदादिशास्त्रवेत्तारोऽध्यापकोपदेशका सदैव विद्वांसः सत्कर्त्तव्याः । ते च सत्कृताः सन्तः सर्वेभ्यः सदुपदेशाद्युत्तमगुणान् धनादिकं च सदा प्रयच्छेयुः । येन परस्परस्य प्रीत्युपकारेण महान् सुखलाभः स्यादिति ॥ २५ । ४७ ॥
भावार्थ पदार्थः - द्युमत्तमम्=सदुपदेशाद्युत्तमगुणम् ।
विशेषः - गोतम: । अग्निः=वेदविद् विद्वान् । शक्वरी । धैवतः ॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal