English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 12/ मन्त्र 6
सूक्त - ब्रह्मा
देवता - शाला, वास्तोष्पतिः
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - शालनिर्माण सूक्त
ऋ॒तेन॒ स्थूणा॒मधि॑ रोह वंशो॒ग्रो वि॒राज॒न्नप॑ वृङ्क्ष्व॒ शत्रू॑न्। मा ते॑ रिषन्नुपस॒त्तारो॑ गृ॒हाणां॑ शाले श॒तं जी॑वेम श॒रदः॒ सर्व॑वीराः ॥
स्वर सहित पद पाठऋ॒तेन॑ । स्थूणा॑म् । अधि॑ । रो॒ह॒ । वं॒श॒ । उ॒ग्र: । वि॒ऽराज॑न् । अप॑ । वृ॒ङ्क्ष्व॒ । शत्रू॑न् । मा । ते॒ । रि॒ष॒न् । उ॒प॒ऽस॒त्तार॑: । गृ॒हाणा॑म् । शा॒ले॒ । श॒तम् । जी॒वे॒म॒ । श॒रद॑: । सर्व॑ऽवीरा: ॥१२.६॥
स्वर रहित मन्त्र
ऋतेन स्थूणामधि रोह वंशोग्रो विराजन्नप वृङ्क्ष्व शत्रून्। मा ते रिषन्नुपसत्तारो गृहाणां शाले शतं जीवेम शरदः सर्ववीराः ॥
स्वर रहित पद पाठऋतेन । स्थूणाम् । अधि । रोह । वंश । उग्र: । विऽराजन् । अप । वृङ्क्ष्व । शत्रून् । मा । ते । रिषन् । उपऽसत्तार: । गृहाणाम् । शाले । शतम् । जीवेम । शरद: । सर्वऽवीरा: ॥१२.६॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 12; मन्त्र » 6
विषय - शतं जीव शरदः सर्ववीरा:
पदार्थ -
१. हे (वंश) = बाँस! तू (ऋतेन) = अपने ऋत से [Right]-सीधेपन से (स्थूणाम्) = स्तम्भ पर (अधिरोह) = आरोहण करनेवाला हो। खम्भों पर सीधे बाँस रक्खे जाएँ। (उन:) = खूब (तेजस्वी) = दृढ़ (विराजन्) = विशिष्ट रूप से दीप्त होता हुआ तू (शत्रून्) = हमारे शत्रुरूप शीतोष्ण आदि द्वन्द्वों को (अपवृङ्क्ष्व) = काटनेवाला हो-सरदी-गरमी आदि से तू बचानेवाला हो। २. हे (शाले) = भवन! (ते गृहाणाम्) = तेरे कमरों में (उपसत्तार:) = निवास करनेवाले (मा रिषन्) = हिंसित न हों। हम (सर्ववीरा:) = घर में रहनेवाले सब वीर बनकर (शतं शरदः) = सौ वर्ष तक जीवेम-जीएँ।
भावार्थ -
घर हमें सरदी-गरमी आदि से रक्षित करनेवाला हो। इसमें रहनेवाले सभी जन वीर व दीर्घजीवी हों।
इस भाष्य को एडिट करें