Sidebar
अथर्ववेद - काण्ड 6/ सूक्त 90/ मन्त्र 2
सूक्त - अथर्वा
देवता - रुद्रः
छन्दः - अनुष्टुप्
सूक्तम् - इषुनिष्कासन सूक्त
यास्ते॑ श॒तं ध॒मन॒योऽङ्गा॒न्यनु॒ विष्ठि॑ताः। तासां॑ ते॒ सर्वा॑सां व॒यं निर्वि॒षाणि॑ ह्वयामसि ॥
स्वर सहित पद पाठया: । ते॒ । श॒तम् । ध॒मन॑य: । अङ्गा॑नि । अनु॑ । विऽस्थि॑ता: । तासा॑म् । ते॒ । सर्वा॑साम् । व॒यम् । नि: । वि॒षाणि॑ । ह्व॒या॒म॒सि॒ ॥९०.२॥
स्वर रहित मन्त्र
यास्ते शतं धमनयोऽङ्गान्यनु विष्ठिताः। तासां ते सर्वासां वयं निर्विषाणि ह्वयामसि ॥
स्वर रहित पद पाठया: । ते । शतम् । धमनय: । अङ्गानि । अनु । विऽस्थिता: । तासाम् । ते । सर्वासाम् । वयम् । नि: । विषाणि । ह्वयामसि ॥९०.२॥
अथर्ववेद - काण्ड » 6; सूक्त » 90; मन्त्र » 2
विषय - विषप्रभाव दूरीकरण
पदार्थ -
१. हे शूलरोगिन् ! (ते अंगानि अनु) = तेरे हाथ-पैर आदि अङ्गों में (याः शतं धमनय:) = जो सैकड़ों नाड़ियाँ (विष्ठिता:) = विविधरूप में अवस्थित हैं (ते) = तेरी (तासां सर्वासाम्) = उन सब नाडियों की (निर्विषाणि) = पीड़ा को दूर करनेवाले-विष को बाहर कर देनेवाले औषधों को (वयं हृयामसि) = हम सम्पादित करते हैं। विष दूर होते ही दर्द तो दूर हो ही जाएगा।
भावार्थ -
धमनियों में विषप्रभाव हो जाने से अङ्ग-प्रत्यङ्ग में पीड़ा आरम्भ हो जाती है। विष को दूर करनेवाले औषध से हम उस पीड़ा को दूर करते हैं।
इस भाष्य को एडिट करें