English
साइडबार
ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 182/ मन्त्र 3
ऋषिः - तपुर्मूर्धा बार्हस्पत्यः
देवता - बृहस्पतिः
छन्दः - त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
तपु॑र्मूर्धा तपतु र॒क्षसो॒ ये ब्र॑ह्म॒द्विष॒: शर॑वे॒ हन्त॒वा उ॑ । क्षि॒पदश॑स्ति॒मप॑ दुर्म॒तिं ह॒न्नथा॑ कर॒द्यज॑मानाय॒ शं योः ॥
स्वर सहित पद पाठतपुः॑ऽमूर्धा । त॒प॒तु॒ । र॒क्षसः॑ । ये । ब्र॒ह्म॒ऽद्विषः॑ । शर॑वे । हन्त॒वै । ऊँ॒ इति॑ । क्षि॒पत् । अश॑स्तिम् । अप॑ । दुः॒ऽम॒तिम् । ह॒न् । अथ॑ । क॒र॒त् । यज॑मानाय । शम् । योः ॥
स्वर रहित मन्त्र
तपुर्मूर्धा तपतु रक्षसो ये ब्रह्मद्विष: शरवे हन्तवा उ । क्षिपदशस्तिमप दुर्मतिं हन्नथा करद्यजमानाय शं योः ॥
स्वर रहित पद पाठतपुःऽमूर्धा । तपतु । रक्षसः । ये । ब्रह्मऽद्विषः । शरवे । हन्तवै । ऊँ इति । क्षिपत् । अशस्तिम् । अप । दुःऽमतिम् । हन् । अथ । करत् । यजमानाय । शम् । योः ॥ १०.१८२.३
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 182; मन्त्र » 3
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 40; मन्त्र » 3
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 40; मन्त्र » 3
विषय - अग्रणी नेता के कर्त्तव्य।
भावार्थ -
(तपुः-मूर्धा) अति तप से युक्त, शिरः स्थान, प्रमुख पद को धारण करने वाला, अग्रणी पुरुष (रक्षसः तपतु) दुष्ट जनों को पीड़ित करे। और (ये ब्रह्मद्विषः) जो ब्रह्म, ब्राह्मण, वेद, अन्न, धनादि से द्वेष करने वाले हैं उनको भी पीड़ित करे। और वह (शरवे) हिंसक जन को (हन्तवै) नाश करने के लिये (उ) भी यत्न करे। (क्षिपद्०) इत्यादि पूर्ववत्॥ इति चतुर्विंशो वर्गः॥
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ऋषिः तपुर्मूर्धाबार्हस्पत्यः॥ बृहस्पतिर्देवता॥ छन्दः- १ भुरिक् त्रिष्टुप्। २ विराट् त्रिष्टुप्। ३ त्रिष्टुप्। तृचं सूक्तम्।
इस भाष्य को एडिट करें