ऋग्वेद - मण्डल 2/ सूक्त 41/ मन्त्र 18
इ॒मा ब्रह्म॑ सरस्वति जु॒षस्व॑ वाजिनीवति। या ते॒ मन्म॑ गृत्सम॒दा ऋ॑तावरि प्रि॒या दे॒वेषु॒ जुह्व॑ति॥
स्वर सहित पद पाठइ॒मा । ब्रह्म॑ । स॒र॒स्व॒ति॒ । जु॒षस्व॑ । वा॒जि॒नी॒व॒ति॒ । या । ते॒ । मन्म॑ । गृ॒त्स॒ऽम॒दाः । ऋ॒त॒ऽव॒रि॒ । प्रि॒या । दे॒वेषु॑ । जुह्व॑ति ॥
स्वर रहित मन्त्र
इमा ब्रह्म सरस्वति जुषस्व वाजिनीवति। या ते मन्म गृत्समदा ऋतावरि प्रिया देवेषु जुह्वति॥
स्वर रहित पद पाठइमा। ब्रह्म। सरस्वति। जुषस्व। वाजिनीवति। या। ते। मन्म। गृत्सऽमदाः। ऋतऽवरि। प्रिया। देवेषु। जुह्वति॥
ऋग्वेद - मण्डल » 2; सूक्त » 41; मन्त्र » 18
अष्टक » 2; अध्याय » 8; वर्ग » 10; मन्त्र » 3
अष्टक » 2; अध्याय » 8; वर्ग » 10; मन्त्र » 3
विषय - और विद्वानों के कर्त्तव्य।
भावार्थ -
हे ( सरस्वति ) उत्तम विज्ञानयुक्त विदुषि ! स्त्रि ! हे ( वाजिनीवति ) ऐश्वर्य और अन्न, ज्ञान और बल युक्त ! हे ( ऋतावरि ) सत्याचरण, उत्तम ज्ञान, धनैश्वर्य अन्नादि को स्वीकार करने वाली ! तू ( इमानि ) ये ( ब्रह्म ) उत्तम ज्ञान और ऐश्वर्य ( जुषस्व ) प्राप्त कर, सेवन कर । ( या ) जिन ( प्रिया ) प्रिय, तृप्ति कर ( मन्म ) मनन करने योग्य, मन के प्रिय पदार्थों को ( गृत्समदाः ) विद्वान् होकर आनन्द प्रसन्न रहने वाले विद्वान् जन ( देवेषु ) विद्वानों में ( जुह्वति ) प्रदान करते और स्वयं लेते हैं ।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - गृत्समद ऋषिः ॥ १, २ वायुः । ३ इन्द्रवायू । ४–६ मित्रावरुणौ । ७–९ अश्विनौ । १०–१२ इन्द्रः । १३–१५ विश्वेदेवाः । १६–१८ सरस्वती । १६–२० द्यावापृथिव्यौ हविर्भाने वा देवता ॥ छन्दः-१, ३, ४, ६, १०, ११, १३ ,१५ ,१९ ,२० ,२१ गायत्री । २,५ ,९ , १२, १४ निचृत् गायत्री । ७ त्रिपाद् गायत्री । ८ विराड् गायत्री । १६ अनुष्टुप् । १७ उष्णिक् । १८ बृहती ॥ एकविंशत्यृचं सूक्तम् ॥
इस भाष्य को एडिट करें