ऋग्वेद - मण्डल 6/ सूक्त 26/ मन्त्र 8
ऋषिः - भरद्वाजो बार्हस्पत्यः
देवता - इन्द्र:
छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
व॒यं ते॑ अ॒स्यामि॑न्द्र द्यु॒म्नहू॑तौ॒ सखा॑यः स्याम महिन॒ प्रेष्ठाः॑। प्रात॑र्दनिः क्षत्र॒श्रीर॑स्तु॒ श्रेष्ठो॑ घ॒ने वृ॒त्राणां॑ स॒नये॒ धना॑नाम् ॥८॥
स्वर सहित पद पाठव॒यम् । ते॒ । अ॒स्याम् । इ॒न्द्र॒ । द्यु॒म्नऽहू॑तौ । सखा॑यः । स्या॒म॒ । म॒हि॒न॒ । प्रेष्ठाः॑ । प्रात॑र्दनिः । क्ष॒त्र॒ऽश्रीः । अ॒स्तु॒ । श्रेष्ठः॑ । घ॒ने । वृ॒त्राणा॑म् । स॒नये॑ । धना॑नाम् ॥
स्वर रहित मन्त्र
वयं ते अस्यामिन्द्र द्युम्नहूतौ सखायः स्याम महिन प्रेष्ठाः। प्रातर्दनिः क्षत्रश्रीरस्तु श्रेष्ठो घने वृत्राणां सनये धनानाम् ॥८॥
स्वर रहित पद पाठवयम्। ते। अस्याम्। इन्द्र। द्युम्नऽहूतौ। सखायः। स्याम। महिन। प्रेष्ठाः। प्रातर्दनिः। क्षत्रऽश्रीः। अस्तु। श्रेष्ठः। घने। वृत्राणाम्। सनये। धनानाम् ॥८॥
ऋग्वेद - मण्डल » 6; सूक्त » 26; मन्त्र » 8
अष्टक » 4; अध्याय » 6; वर्ग » 22; मन्त्र » 3
अष्टक » 4; अध्याय » 6; वर्ग » 22; मन्त्र » 3
विषय - प्रजा सेवकादिभक्त इन्द्र । उसका दुष्टदमन का कर्त्तव्य ।
भावार्थ -
हे ( इन्द्र ) ऐश्वर्यवन् ! हे ( महिन) महान् ! पूज्य ! ( वयम् ) हम लोग ( अस्याम् ) इस ( ते ) तेरी (द्युम्न-हूतौ ) धन के निमित्त आदरपूर्वक पुकार तथा ऐश्वर्य की प्राप्ति करने के निमित्त ( ते-प्रेष्ठाः ) तेरे अति प्रिय ( सखायः स्याम ) मित्र होकर रहें । ( वृत्राणां ) बढ़ते और विघ्न करने वाले शत्रुओं के ( घने ) हनन और ( धनानाम् सनये ) धनों को प्रजा में यथोचित विभाग के लिये ( प्रातर्दनिः ) शत्रुओं को अच्छी प्रकार छिन्न भिन्न करने वाले सैन्य बल का स्वामी पुरुष हो, ( श्रेष्ठः ) सबसे उत्तम, प्रशंसनीय ( क्षत्र-श्रीः अस्तु ) बल वीर्य और क्षात्र शक्ति की उत्तम शोभा से युक्त वा बल का आश्रय हो । इति द्वाविंशो वर्गः॥
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - भरद्वाजो बार्हस्पत्य ऋषिः ॥ इन्द्रो देवता ॥ छन्दः - १ पंक्तिः । २, ४ भुरिक पंक्तिः। ३ निचृत् पंक्ति: । ५ स्वराट् पंक्तिः । ६ विराट् त्रिष्टुप् । ७ त्रिष्टुप् । ८ निचृत्त्रिष्टुप् ।। अष्टर्चं सूक्तम् ।।
इस भाष्य को एडिट करें