English
ऋग्वेद - मण्डल 6/ सूक्त 72/ मन्त्र 5
ऋषिः - भरद्वाजो बार्हस्पत्यः
देवता - इन्द्रासोमौ
छन्दः - विराट्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
इन्द्रा॑सोमा यु॒वम॒ङ्ग तरु॑त्रमपत्य॒साचं॒ श्रुत्यं॑ रराथे। यु॒वं शुष्मं॒ नर्यं॑ चर्ष॒णिभ्यः॒ सं वि॑व्यथुः पृतना॒षाह॑मुग्रा ॥५॥
स्वर सहित पद पाठइन्द्रा॑सोमा । यु॒वम् । अ॒ङ्ग । तरु॑त्रम् । अ॒प॒त्य॒ऽसाच॑म् । श्रुत्य॑म् । र॒रा॒थे॒ इति॑ । यु॒वम् । शुष्म॑म् । नर्य॑म् । च॒र्ष॒णिऽभ्यः॑ । सम् । वि॒व्य॒थुः॒ । पृ॒त॒ना॒ऽसह॑म् । उ॒ग्रा॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
इन्द्रासोमा युवमङ्ग तरुत्रमपत्यसाचं श्रुत्यं रराथे। युवं शुष्मं नर्यं चर्षणिभ्यः सं विव्यथुः पृतनाषाहमुग्रा ॥५॥
स्वर रहित पद पाठइन्द्रासोमा। युवम्। अङ्ग। तरुत्रम्। अपत्यऽसाचम्। श्रुत्यम्। रराथे इति। युवम्। शुष्मम्। नर्यम्। चर्षणिऽभ्यः। सम्। विव्यथुः। पृतनाऽसहम्। उग्रा ॥५॥
ऋग्वेद - मण्डल » 6; सूक्त » 72; मन्त्र » 5
अष्टक » 5; अध्याय » 1; वर्ग » 16; मन्त्र » 5
अष्टक » 5; अध्याय » 1; वर्ग » 16; मन्त्र » 5
विषय - धनादि उपार्जन करें ।
भावार्थ -
हे ( इन्द्रासोमा ) ऐश्वर्ययुक्त सूर्यवत् तेजस्विन् ! एवं सोम्य गुणयुक्त चन्द्रवत् सुन्दर युगल स्त्री पुरुष जनो ! ( युवम् ) आप दोनों ( तरुत्रम् ) पार उतारने वाले (अपत्य-साचं ) पुत्रादि सन्तान युक्त, ( श्रुत्यं ) श्रवण करने योग्य धन को ( रराथे ) प्रदान करो। आप दोनों ( उग्रा ) बलवान् होकर ( चर्षणिभ्यः ) मनुष्यों के हितार्थ (नर्यं ) नायकोचित (पृतना-षाहम् ) सैन्यों, वा संग्रामों को भी जीतने वाले ( शुष्मं ) बल वा बलवान् पुत्र को ( सं विव्यथुः ) सन्तान रूप से उत्पन्न करो । इति षोडशो वर्गः ॥
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - भरद्वाजो बार्हस्पत्य ऋषिः ॥ इन्द्रासोमौ देवते ॥ छन्दः - १ निचृत्त्रिष्टुप् । २, ४, ५ विराट् त्रिष्टुप् । ३ निचृत्त्रिष्टुप् ॥ पञ्चर्चं सूक्तम् ॥
इस भाष्य को एडिट करें