साइडबार
ऋग्वेद - मण्डल 7/ सूक्त 46/ मन्त्र 3
या ते॑ दि॒द्युदव॑सृष्टा दि॒वस्परि॑ क्ष्म॒या चर॑ति॒ परि॒ सा वृ॑णक्तु नः। स॒हस्रं॑ ते स्वपिवात भेष॒जा मा न॑स्तो॒केषु॒ तन॑येषु रीरिषः ॥३॥
स्वर सहित पद पाठया । ते॒ । दि॒द्युत् । अव॑ऽसृष्टा । दि॒वः । परि॑ । क्ष्म॒या । चर॑ति । परि॑ । सा । वृ॒ण॒क्तु॒ । नः॒ । स॒हस्र॑म् । ते॒ । सु॒ऽअ॒पि॒वा॒त॒ । भे॒ष॒जा । मा । नः॒ । तो॒केषु॑ । तन॑येषु । रि॒रि॒षः॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
या ते दिद्युदवसृष्टा दिवस्परि क्ष्मया चरति परि सा वृणक्तु नः। सहस्रं ते स्वपिवात भेषजा मा नस्तोकेषु तनयेषु रीरिषः ॥३॥
स्वर रहित पद पाठया। ते। दिद्युत्। अवऽसृष्टा। दिवः। परि। क्ष्मया। चरति। परि। सा। वृणक्तु। नः। सहस्रम्। ते। सुऽअपिवात। भेषजा। मा। नः। तोकेषु। तनयेषु। रिरिषः ॥३॥
ऋग्वेद - मण्डल » 7; सूक्त » 46; मन्त्र » 3
अष्टक » 5; अध्याय » 4; वर्ग » 13; मन्त्र » 3
अष्टक » 5; अध्याय » 4; वर्ग » 13; मन्त्र » 3
विषय - उसका बलवत् पराक्रम और प्रजा के प्रति दयाभाव ।
भावार्थ -
हे (सु-अपिवात) उत्तम रीति से शत्रुओं को वायु के प्रचण्ड वेग के सदृश वेगयुक्त आक्रमण से दूर करने हारे ( या ) जो ( ते ) तेरी ( दिद्युत् ) चमचमाती, तीक्ष्ण सेना ( दिवः परि ) विजय कामना से सब ओर ( अवसृष्टा ) छोड़ी हुई ( क्ष्मया ) भूमि के साथ ( परि चरति ) सब ओर जाती है ( सा नः ) वह हमें ( परि वृणक्तु ) कष्ट न दे । हे विद्वन् ! ( ते ) तेरी ( सहस्रं भेषजा ) सहस्रों ओषधियां हैं । तू (नः तोकेषु ) हमारे बच्चों और ( तनयेषु ) पुत्रों पर ( मा रीरिषा ) हिंसा का प्रयोग मत कर ।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - वसिष्ठ ऋषिः॥ रुद्रो देवता॥ छन्दः – २ निचृत्त्रिष्टुप् । १ विराड् जगती। ३ निचृज्जगती। ४ स्वराट् पंक्तिः॥ चतुर्ऋचं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें