English
ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 100/ मन्त्र 3
प्र सु स्तोमं॑ भरत वाज॒यन्त॒ इन्द्रा॑य स॒त्यं यदि॑ स॒त्यमस्ति॑ । नेन्द्रो॑ अ॒स्तीति॒ नेम॑ उ त्व आह॒ क ईं॑ ददर्श॒ कम॒भि ष्ट॑वाम ॥
स्वर सहित पद पाठप्र । सु । स्तोम॑म् । भ॒र॒त॒ । वा॒ज॒ऽयन्तः॑ । इन्द्रा॑य । स॒त्यम् । यदि॑ । स॒त्यम् । अस्ति॑ । न । इन्द्रः॑ । अ॒स्ति॒ । इति॑ । नेमः॑ । ऊँ॒ इति॑ । त्वः॒ । आ॒ह॒ । कः । ई॒म् । द॒द॒र्श॒ । कम् । अ॒भि । स्त॒वा॒म॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
प्र सु स्तोमं भरत वाजयन्त इन्द्राय सत्यं यदि सत्यमस्ति । नेन्द्रो अस्तीति नेम उ त्व आह क ईं ददर्श कमभि ष्टवाम ॥
स्वर रहित पद पाठप्र । सु । स्तोमम् । भरत । वाजऽयन्तः । इन्द्राय । सत्यम् । यदि । सत्यम् । अस्ति । न । इन्द्रः । अस्ति । इति । नेमः । ऊँ इति । त्वः । आह । कः । ईम् । ददर्श । कम् । अभि । स्तवाम ॥ ८.१००.३
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 100; मन्त्र » 3
अष्टक » 6; अध्याय » 7; वर्ग » 4; मन्त्र » 3
अष्टक » 6; अध्याय » 7; वर्ग » 4; मन्त्र » 3
विषय - जीवों के कर्मफल-भोगार्थ परमेश्वर की शरण प्राप्ति।
भावार्थ -
हे मनुष्यो ! ( वाजयन्तः ) ज्ञान, ऐश्वर्य, और बल की कामना करते हुए आप लोग अब ( इन्द्राय ) उस ऐश्वर्यवान् की उपासनार्थ ( स्तोमं प्र सु भरत) स्तुतियों का अच्छी प्रकार प्रयोग करो। ( यदि सत्यं ) यदि संदेह है कि वह सत्य है तो जानो वह (सत्यम् अस्ति) अवश्य सत्य है। क्यों कि ( उ त्वः नेमः) कोई २ मनुष्य ( न इन्द्रः अस्ति इति आह) ऐश्वर्यवान् विघ्ननाशक प्रभु नहीं है ऐसा भी कहता है। (कः ईं ददर्श ) उसको कौन देखता है ? फिर हम ( कम् अभि स्तवाम ) किसकी स्तुति करें ?
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - नेमो भार्गवः। ४, ५ इन्द्र ऋषिः॥ देवताः—१—९, १२ इन्द्रः। १०, ११ वाक्॥ छन्दः—१, ४ पादनिचृत् त्रिष्टुप्। २, ११ निचृत् त्रिष्टुप्। ३, ५, १२ त्रिष्टुप्। १० विराट् त्रिष्टुप्। ६ निचृज्जगती। ७, ८ अनुष्टुप्। ९ निचृदनुष्टुप्॥ द्वादशर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें