ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 33/ मन्त्र 3
कण्वे॑भिर्धृष्ण॒वा धृ॒षद्वाजं॑ दर्षि सह॒स्रिण॑म् । पि॒शङ्ग॑रूपं मघवन्विचर्षणे म॒क्षू गोम॑न्तमीमहे ॥
स्वर सहित पद पाठकण्वे॑भिः । धृ॒ष्णो॒ इति॑ । आ । धृ॒षत् । वाज॑म् । द॒र्षि॒ । स॒ह॒स्रिण॑म् । पि॒शङ्ग॑ऽरूपम् । म॒घ॒ऽव॒न् । वि॒ऽच॒र्ष॒णे॒ । म॒क्षु । गोऽम॑न्तम् । ई॒म॒हे॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
कण्वेभिर्धृष्णवा धृषद्वाजं दर्षि सहस्रिणम् । पिशङ्गरूपं मघवन्विचर्षणे मक्षू गोमन्तमीमहे ॥
स्वर रहित पद पाठकण्वेभिः । धृष्णो इति । आ । धृषत् । वाजम् । दर्षि । सहस्रिणम् । पिशङ्गऽरूपम् । मघऽवन् । विऽचर्षणे । मक्षु । गोऽमन्तम् । ईमहे ॥ ८.३३.३
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 33; मन्त्र » 3
अष्टक » 6; अध्याय » 3; वर्ग » 7; मन्त्र » 3
अष्टक » 6; अध्याय » 3; वर्ग » 7; मन्त्र » 3
विषय - राजा और विद्वान् के कर्त्तव्यों का वर्णन।
भावार्थ -
हे ( मघवन् ) उत्तम धनसम्पन्न ! हे ( विचर्षणे ) विविध प्रजाओं के ऊपर द्रष्टः ! हे (धृष्णो) दुष्टों के दलन करने हारे ! हम (पिशङ्गरूपं ) उज्वल, पीतरूप वाले और ( गोसन्तं ) भूमि से युक्त ( वाजं ) ऐश्वर्य की तुझ से ( मक्षु ) शीघ्र ही ( ईमहे ) याचना करते हैं और तू ( कण्वेभिः ) विद्वानों और वीरों द्वारा ( सहस्रिणं वाजं दर्षि ) सहस्त्रों सुखों, संख्याओं से युक्त ऐश्वर्य हमें दे। अथवा हे ( वि-चर्षणे ) विविध विद्याओं के द्रष्टः ! विद्वन् ! (पिशङ्ग-रूप) तेजस्वी, (गोमन्तं ) वेदवाणी के विद्वानों से ( मक्षु ) अति शीघ्र ( वाजम् ईमहे ) ज्ञान प्राप्त करें। और ( कण्वेभिः ) विद्वानों द्वारा ( सहस्रिणं वाजं दर्षि ) सहस्रों ऋचाओं से युक्त ज्ञान प्रदान कर।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - मेधातिथि: काण्व ऋषिः॥ इन्द्रो देवता॥ छन्दः—१—३, ५ बृहती। ४, ७, ८, १०, १२ विराड् बृहती। ६, ९, ११, १४, १५ निचृद् बृहती। १३ आर्ची भुरिग बृहती। १६, १८ गायत्री। १७ निचृद् गायत्री। १९ अनुष्टुप्॥ एकोनविंशत्यृचं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें