ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 42/ मन्त्र 3
इ॒मां धियं॒ शिक्ष॑माणस्य देव॒ क्रतुं॒ दक्षं॑ वरुण॒ सं शि॑शाधि । ययाति॒ विश्वा॑ दुरि॒ता तरे॑म सु॒तर्मा॑ण॒मधि॒ नावं॑ रुहेम ॥
स्वर सहित पद पाठइ॒माम् । धिय॑म् । शिक्ष॑माणस्य । दे॒व॒ । क्रतु॑म् । दक्ष॑म् । व॒रु॒ण॒ । सम् । शि॒शा॒धि॒ । यया॑ । अति॑ । विश्वा॑ । दुः॒ऽइ॒ता । तरे॑म । सु॒ऽतर्मा॑णम् । अधि॑ । नाव॑म् । रु॒हे॒म॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
इमां धियं शिक्षमाणस्य देव क्रतुं दक्षं वरुण सं शिशाधि । ययाति विश्वा दुरिता तरेम सुतर्माणमधि नावं रुहेम ॥
स्वर रहित पद पाठइमाम् । धियम् । शिक्षमाणस्य । देव । क्रतुम् । दक्षम् । वरुण । सम् । शिशाधि । यया । अति । विश्वा । दुःऽइता । तरेम । सुऽतर्माणम् । अधि । नावम् । रुहेम ॥ ८.४२.३
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 42; मन्त्र » 3
अष्टक » 6; अध्याय » 3; वर्ग » 28; मन्त्र » 3
अष्टक » 6; अध्याय » 3; वर्ग » 28; मन्त्र » 3
विषय - नौकावत् वेदवाणी का आश्रय लेने का उपदेश।
भावार्थ -
हे ( देव ) सब सुखों के दाता सब ज्ञानों के प्रकाशक ! हे ( वरुण ) सर्वश्रेष्ठ ! तू ( इमां धियं ) इस ज्ञान, और कर्म का ( शिक्षमाणस्य ) अनुष्ठान करने और अन्यों को उपदेश देने वाले की ( क्रतुं दक्षं ) बुद्धि और बल को ( सं शिशाधि ) सम्यक् प्रकार से तीक्ष्ण कर और अच्छे मार्ग में चला। ( यया ) जिससे हम ( विश्वा दुरिता ) सब दुष्कर्मों को ( अति तरेम ) पार कर जावें और ( सु-तर्माणं नावं ) सुख से पार उतार देने वाली नौकावत् वेदवाणी पर ( अधि रुहेम) चढ़ें, उसका आश्रय लें।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - नाभाक: काण्वोऽर्चनाना वा। अथवा १ – ३ नाभाकः काण्वः। ४–६ नाभाकः काण्वोऽर्चनाना वा ऋषयः॥ १—३ वरुणः। ४—६ अश्विनौ देवते। छन्दः—१—३ त्रिष्टुप्। ४—६ अनुष्टुप्॥ षडृचं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें