ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 44/ मन्त्र 1
स॒मिधा॒ग्निं दु॑वस्यत घृ॒तैर्बो॑धय॒ताति॑थिम् । आस्मि॑न्ह॒व्या जु॑होतन ॥
स्वर सहित पद पाठस॒म्ऽइधा॑ । अ॒ग्निम् । दु॒व॒स्य॒त॒ । घृ॒तैः । बो॒ध॒य॒त॒ । अति॑थिम् । आ । अ॒स्मि॒न् । ह॒व्या । जु॒हो॒त॒न॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
समिधाग्निं दुवस्यत घृतैर्बोधयतातिथिम् । आस्मिन्हव्या जुहोतन ॥
स्वर रहित पद पाठसम्ऽइधा । अग्निम् । दुवस्यत । घृतैः । बोधयत । अतिथिम् । आ । अस्मिन् । हव्या । जुहोतन ॥ ८.४४.१
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 44; मन्त्र » 1
अष्टक » 6; अध्याय » 3; वर्ग » 36; मन्त्र » 1
अष्टक » 6; अध्याय » 3; वर्ग » 36; मन्त्र » 1
विषय - अग्नि - परिचर्या के तुल्य गुरु और प्रभु की उपासना।
भावार्थ -
हे मनुष्यो ! ( समिधा घृतैः अग्निं ) जिस प्रकार यज्ञाग्नि को समिधा और घृताहुतियों से परिचरण करते और ( हव्या जुहोतन ) उत्तम हव्य चरु की आहुति देते हो उसी प्रकार आप लोग ( अतिथिम् ) अतिथिवत् पूज्य ( अग्निं ) ज्ञानवान् विद्वान् की ( समिधा ) समित्पाणि होकर ( घृतैः ) ज्ञानप्रकाशों और स्नेहों के निमित्त ( दुवस्थत ) उसकी सेवा परिचर्या करो। (अस्मिन्) उसके निमित्त (हव्या आ जुहोतन) उत्तम २ ग्रहण करने योग्य अन्न आदि पदार्थ प्रदान करो।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - विरूप आङ्गिरस ऋषिः॥ अग्निर्देवता॥ छन्द:– १, ३, ४, ६, १०, २०—२२, २५, २६ गायत्री। २, ५, ७, ८, ११, १४—१७, २४ निचृद् गायत्री। ९, १२, १३, १८, २८, ३० विराड् गायत्री। २७ यवमध्या गायत्री। २१ ककुम्मती गायत्री। १९, २३ पादनिचृद् गायत्री॥ त्रिंशदृचं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें