English
अथर्ववेद - काण्ड 10/ सूक्त 7/ मन्त्र 17
सूक्त - अथर्वा, क्षुद्रः
देवता - स्कन्धः, आत्मा
छन्दः - त्र्यवसाना षट्पदा जगती
सूक्तम् - सर्वाधारवर्णन सूक्त
ये पुरु॑षे॒ ब्रह्म॑ वि॒दुस्ते वि॑दुः परमे॒ष्ठिन॑म्। यो वेद॑ परमे॒ष्ठिनं॒ यश्च॒ वेद॑ प्र॒जाप॑तिम्। ज्ये॒ष्ठं ये ब्राह्म॑णं वि॒दुस्ते॑ स्क॒म्भम॑नु॒संवि॑दुः ॥
स्वर सहित पद पाठये । पुरु॑षे । ब्रह्म॑ । वि॒दु: । ते । वि॒दु॒: । प॒र॒मे॒ऽस्थिन॑म् । य: । वेद॑ । प॒र॒मे॒ऽस्थिन॑म् । य: । च॒ । वेद॑ । प्र॒जाऽप॑तिम् । ज्ये॒ष्ठम् । ये । ब्राह्म॑णम् । वि॒दु: । ते । स्क॒म्भम् । अ॒नु॒ऽसंवि॑दु: ॥७.१७॥
स्वर रहित मन्त्र
ये पुरुषे ब्रह्म विदुस्ते विदुः परमेष्ठिनम्। यो वेद परमेष्ठिनं यश्च वेद प्रजापतिम्। ज्येष्ठं ये ब्राह्मणं विदुस्ते स्कम्भमनुसंविदुः ॥
स्वर रहित पद पाठये । पुरुषे । ब्रह्म । विदु: । ते । विदु: । परमेऽस्थिनम् । य: । वेद । परमेऽस्थिनम् । य: । च । वेद । प्रजाऽपतिम् । ज्येष्ठम् । ये । ब्राह्मणम् । विदु: । ते । स्कम्भम् । अनुऽसंविदु: ॥७.१७॥
अथर्ववेद - काण्ड » 10; सूक्त » 7; मन्त्र » 17
পদার্থ -
য়ে পুরুষে ব্রহ্ম বিদুস্তে বিদুঃ পরমেষ্ঠিনম্।
য়ো বেদ পরমেষ্ঠিনম্ য়শ্চো বেদ প্রজাপতিম্।
জ্যেষ্ঠম্ য়ে ব্রাহ্মণম্ বিদুস্তে স্কম্ভমনুসম্বিদুঃ।।৩৯।।
(অথর্ববেদ ১০।৭।১৭)
পদার্থঃ (য়ে) যে ব্যাক্তি (পুরুষে) মনুষ্যজাতির মধ্যে (ব্রহ্ম) ব্রহ্ম [পরমাত্মা] কে (বিদুস্তে) জেনে থাকেন, তিনি পরমাত্মা যে (পরমেষ্ঠিনম্) পরমেষ্ঠী [ সকল কিছুতে স্থিত] সেই বিষয়ও (বিদুঃ) জেনে থাকেন । (য়ঃ) যে ব্যাক্তি [তাঁকে] (পরমেষ্ঠিনম্) পরমেষ্ঠীরূপে (বেদ) জেনে থাকেন, (চ) এবং (য়ঃ) যিনি [তাঁকে] (প্রজাপতিম্) প্রজাপতিরূপে [ প্রাণিকুলের রক্ষাকারী] কে (বেদ) জেনে থাকেন এবং (য়ে) যে ব্যক্তি [তাঁকে] (জ্যেষ্ঠম্) সর্বজ্যেষ্ঠ [ সবার থেকে বড় অথবা জ্যেষ্ঠ ] (ব্রাহ্মণম্) ব্রাহ্মণ [ বেদজ্ঞাতা ] (বিদুঃ) হিসেবে জানেন, (তে) তিনি (স্কম্ভম্) সমগ্র জগত ধারণকারী পরমাত্মাকে (অনুসম্ বিদুঃ) পূর্ণরূপে জেনে থাকেন ।
ভাবার্থ -
ভাবার্থঃ মনুষ্যের মধ্যে যে ব্যক্তি পরমাত্মাকে সর্বব্যাপী পরমেষ্ঠী হিসেবে, সকলের পালক প্রজাপতি হিসেবে, সকলের আদি সর্বজ্যেষ্ঠ হিসেবে জেনে থাকেন, তিনিই সেই সমগ্র জগত ধারণকারী পরমাত্মাকে পূর্ণরূপে জানেন।।৩৯।।
इस भाष्य को एडिट करें