English
अथर्ववेद - काण्ड 10/ सूक्त 7/ मन्त्र 38
सूक्त - अथर्वा, क्षुद्रः
देवता - स्कन्धः, आत्मा
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - सर्वाधारवर्णन सूक्त
म॒हद्य॒क्षं भुव॑नस्य॒ मध्ये॒ तप॑सि क्रा॒न्तं स॑लि॒लस्य॑ पृ॒ष्ठे। तस्मि॑न्छ्रयन्ते॒ य उ॒ के च॑ दे॒वा वृ॒क्षस्य॒ स्कन्धः॑ प॒रित॑ इव॒ शाखाः॑ ॥
स्वर सहित पद पाठम॒हत् । य॒क्षम् । भुव॑नस्य । मध्ये॑ । तप॑सि । क्रा॒न्तम् । स॒लि॒लस्य॑ । पृ॒ष्ठे । तस्मि॑न् । श्र॒य॒न्ते॒ । ये । ऊं॒ इति॑ । के । च॒ । दे॒वा: । वृ॒क्षस्य॑ । स्कन्ध॑: । प॒रित॑:ऽइव । शाखा॑: ॥७.३८॥
स्वर रहित मन्त्र
महद्यक्षं भुवनस्य मध्ये तपसि क्रान्तं सलिलस्य पृष्ठे। तस्मिन्छ्रयन्ते य उ के च देवा वृक्षस्य स्कन्धः परित इव शाखाः ॥
स्वर रहित पद पाठमहत् । यक्षम् । भुवनस्य । मध्ये । तपसि । क्रान्तम् । सलिलस्य । पृष्ठे । तस्मिन् । श्रयन्ते । ये । ऊं इति । के । च । देवा: । वृक्षस्य । स्कन्ध: । परित:ऽइव । शाखा: ॥७.३८॥
अथर्ववेद - काण्ड » 10; सूक्त » 7; मन्त्र » 38
পদার্থ -
মহদ্যক্ষং ভুবনস্য মধ্যে তপসি ক্রান্তং সলিলস্য পৃষ্ঠে।
তস্মিন্ছ্রয়ন্তে য় উ কে চ দেবা বৃক্ষস্য স্কন্ধঃ পরিত ইব শাখা ।।৪২।।
(অথর্ব ১০।৭।৩৮)
পদার্থঃ (মহৎ) মহান (য়ক্ষম্) পূজনীয় ব্রহ্ম (ভুবনস্য মধ্যে) জগতের মধ্যে (তপসি) নিজ সামর্থ্য দ্বারা (ক্রান্তম্) পরাক্রমযুক্ত হয়ে (সলিলস্য) অন্তরিক্ষ (পৃষ্ঠে) পৃষ্ঠে বর্তমান। (তস্মিন্) সেই ব্রহ্মের মাঝে (য় উ কে চ দেবাঃ) যাকিছু দিব্য লোক রয়েছে, তা (শ্রয়ন্তে) আশ্রয় গ্রহণ করে আছে, (ইব) যেমন (বৃক্ষস্য শাখাঃ) গাছের শাখাসমূহ (স্কন্ধঃ পরিতঃ) গাছের কাণ্ডের ওপর অবস্থান করে।
ভাবার্থ -
ভাবার্থঃ অনন্ত আকাশের মাঝে পরমেশ্বর স্বমহিমায় পৃথিবী আদি অনন্ত লোককে ধারণ করে আছেন। যেভাবে বৃক্ষের শাখা বৃক্ষের স্কন্ধ বা কাণ্ডের উপর নির্ভর করে, তেমনি পরমেশ্বরের আশ্রয়ে সকল লোক-লোকান্তর বর্তমান ।।৪২।।
इस भाष्य को एडिट करें