English
अथर्ववेद - काण्ड 10/ सूक्त 7/ मन्त्र 3
सूक्त - अथर्वा, क्षुद्रः
देवता - स्कन्धः, आत्मा
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - सर्वाधारवर्णन सूक्त
कस्मि॒न्नङ्गे॑ तिष्ठति॒ भूमि॑रस्य॒ कस्मि॒न्नङ्गे॑ तिष्ठत्य॒न्तरि॑क्षम्। कस्मि॒न्नङ्गे॑ तिष्ठ॒त्याहि॑ता॒ द्यौः कस्मि॒न्नङ्गे॑ तिष्ठ॒त्युत्त॑रं दि॒वः ॥
स्वर सहित पद पाठकस्मि॑न् । अङ्गे॑ । ति॒ष्ठ॒ति॒ । भूमि॑: । अ॒स्य॒ । कस्मि॑न् । अङ्गे॑ । ति॒ष्ठ॒ति॒ । अ॒न्तरि॑क्षम् । कस्मि॑न् । अङ्गे॑ । ति॒ष्ठ॒ति॒ । आऽहि॑ता । द्यौ: । कस्मि॑न् । अङ्गे॑ । ति॒ष्ठ॒ति॒ । उत्ऽत॑रम् । दि॒व: ॥७.३॥
स्वर रहित मन्त्र
कस्मिन्नङ्गे तिष्ठति भूमिरस्य कस्मिन्नङ्गे तिष्ठत्यन्तरिक्षम्। कस्मिन्नङ्गे तिष्ठत्याहिता द्यौः कस्मिन्नङ्गे तिष्ठत्युत्तरं दिवः ॥
स्वर रहित पद पाठकस्मिन् । अङ्गे । तिष्ठति । भूमि: । अस्य । कस्मिन् । अङ्गे । तिष्ठति । अन्तरिक्षम् । कस्मिन् । अङ्गे । तिष्ठति । आऽहिता । द्यौ: । कस्मिन् । अङ्गे । तिष्ठति । उत्ऽतरम् । दिव: ॥७.३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 10; सूक्त » 7; मन्त्र » 3
পদার্থ -
কস্মিন্নঙ্গে তিষ্ঠতি ভূমিরস্য কস্মিন্নঙ্গে তিষ্ঠত্যন্তরিক্ষম্।
কস্মিন্নঙ্গে তিষ্ঠত্যাহিতা দ্যৌঃ কস্মিন্নঙ্গে তিষ্ঠত্যুত্তরম্ দিবঃ।।৪০।।
(অথর্ববেদ ১০।৭।৩)
পদার্থঃ (অস্য) এই [ সর্বব্যাপক ব্রহ্ম ] এর ( কস্মিন্ অঙ্গে) কোন অংশে (ভূমি) ভূমি (তিষ্ঠতি) অবস্থান করে? (কস্মিন্ অঙ্গে) কোন অংশে (অন্তরিক্ষম্) মহাশূন্য (তিষ্ঠতি) অবস্থান করে? (কস্মিন্ অঙ্গে) কোন অংশে (আহিতা তিষ্ঠতি) অবস্থান করে (দ্যৌঃ) সকল গ্রহ নক্ষত্র? (কস্মিন্ অঙ্গে) আর কোন অংশেই বা (দিবঃ) সূর্য তারকারাজি (উত্তরম্) ভিন্ন স্থান (তিষ্ঠতি) অবস্থিত?
ভাবার্থ -
ভাবার্থঃ এ সর্বব্যাপক ব্রহ্মের মাঝেই সকল কিছু অবস্থিত। তাঁর মাঝেই এই ভূমি (পৃথিবী), আকাশ, নক্ষত্রাদি ও অন্যান্য স্থানাদি অবস্থিত। অর্থাৎ এ বিশ্বসংসারের সকল কিছুই তাঁর মাঝে স্থিত ও তিনি আমাদের ধারণ করে আছেন বিভিন্ন অংশরূপে।।৪০।।
इस भाष्य को एडिट करें