English
अथर्ववेद - काण्ड 7/ सूक्त 53/ मन्त्र 3
सूक्त - ब्रह्मा
देवता - आयुः, बृहस्पतिः, अश्विनौ
छन्दः - भुरिक्त्रिष्टुप्
सूक्तम् - दीर्घायु सूक्त
आयु॒र्यत्ते॒ अति॑हितं परा॒चैर॑पा॒नः प्रा॒णः पुन॒रा तावि॑ताम्। अ॒ग्निष्टदाहा॒र्निरृ॑तेरु॒पस्था॒त्तदा॒त्मनि॒ पुन॒रा वे॑शयामि ते ॥
स्वर सहित पद पाठआयु॑: । यत् । ते॒ । अति॑ऽहितम् । प॒रा॒चै: । अ॒पा॒न: । प्रा॒ण: । पुन॑: । आ । तौ । इ॒ता॒म् । अ॒ग्नि: । तत् । आ । अ॒हा॒: । नि:ऽऋ॑ते : । उ॒पऽस्था॑त् । तत् । आ॒त्मनि॑ । पुन॑: । आ । वे॒श॒या॒मि॒ । ते॒ ॥५५.३॥
स्वर रहित मन्त्र
आयुर्यत्ते अतिहितं पराचैरपानः प्राणः पुनरा ताविताम्। अग्निष्टदाहार्निरृतेरुपस्थात्तदात्मनि पुनरा वेशयामि ते ॥
स्वर रहित पद पाठआयु: । यत् । ते । अतिऽहितम् । पराचै: । अपान: । प्राण: । पुन: । आ । तौ । इताम् । अग्नि: । तत् । आ । अहा: । नि:ऽऋते : । उपऽस्थात् । तत् । आत्मनि । पुन: । आ । वेशयामि । ते ॥५५.३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 7; सूक्त » 53; मन्त्र » 3
भाषार्थ -
(पराचैः) पराङ्मुख हो कर चली गई शारीरिक शक्तियों के कारण (यत्) जो (ते आयुः) तेरी आयु (अतिहितम्) तुझे अतिक्रान्त कर ली गई है, (तौ अपानः प्राणः) वे अपान-प्राण (पुनः) फिर (आ इताम्) उसे वापिस ले आएं। (अग्निः) अग्नि (तत्) उस आयुः को (निर्ऋतेः उप स्थात्) कृच्छ्रापत्ति की गोद से (आ अहाः) छीन लाई है, (तत्) उस आयु को (ते आत्मनि) तेरे शरीर में (पुनः) फिर (आवेशयामि) मैं प्रविष्ट करता हूं।
टिप्पणी -
[मन्त्रप्रवक्ता है बृहस्पति। अग्नि (मन्त्र २) के सदृश। अतिहितम्= अति + हि (गतौ, स्वादिः)। आहाः= आ, अहा: (आ + अट् + हृ हरणे), लुङ्। आहाः= आहार्षीत्]।