English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 67/ मन्त्र 3
अ॒ग्निं होता॑रं मन्ये॒ दास्व॑न्तं॒ वसुं॑ सू॒नुं सह॑सो जा॒तवे॑दसं॒ विप्रं॒ न जा॒तवे॑दसम्। य ऊ॒र्ध्वया॑ स्वध्व॒रो दे॒वो दे॒वाच्या॑ कृ॒पा। घृ॒तस्य॒ विभ्रा॑ष्टि॒मनु॑ वष्टि शो॒चिषा॒ जुह्वा॑नस्य स॒र्पिषः॑ ॥
स्वर सहित पद पाठअ॒ग्निम् । होता॑रम् । म॒न्ये॒ । दास्व॑न्तम् । वसु॑म् । सू॒नुम् । सह॑स: । जा॒तऽवे॑दसम् । विप्र॑म् । न । जा॒तऽवे॑दसम् ॥ य: । ऊ॒र्ध्वया॑ । सु॒ऽअ॒ध्व॒र: । दे॒व: । दे॒वाच्या॑ । कृ॒पा ॥ घृतस्य॑ । विऽभ्रा॑ष्टिम् । अनु॑ । व॒ष्टि॒ । शो॒चिषा॑ । आ॒जुह्वा॑नस्य । स॒र्पिष: ॥६७.३॥
स्वर रहित मन्त्र
अग्निं होतारं मन्ये दास्वन्तं वसुं सूनुं सहसो जातवेदसं विप्रं न जातवेदसम्। य ऊर्ध्वया स्वध्वरो देवो देवाच्या कृपा। घृतस्य विभ्राष्टिमनु वष्टि शोचिषा जुह्वानस्य सर्पिषः ॥
स्वर रहित पद पाठअग्निम् । होतारम् । मन्ये । दास्वन्तम् । वसुम् । सूनुम् । सहस: । जातऽवेदसम् । विप्रम् । न । जातऽवेदसम् ॥ य: । ऊर्ध्वया । सुऽअध्वर: । देव: । देवाच्या । कृपा ॥ घृतस्य । विऽभ्राष्टिम् । अनु । वष्टि । शोचिषा । आजुह्वानस्य । सर्पिष: ॥६७.३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 67; मन्त्र » 3
मन्त्र विषय - মনুষ্যকর্তব্যোপদেশঃ
भाषार्थ -
(হোতারম্) গ্রহীতা, (দাস্বন্তম্) দাতা, (বসুম্) শ্রেষ্ঠ গুণযুক্ত, (সহসঃ) বলবান্ পুরুষের (সূনুম্) পুত্র, (জাতবেদসম্) প্রসিদ্ধ বিদ্যাযুক্ত (বিপ্রম্ ন) বুদ্ধিমান্ এর সমান (জাতবেদসম্) প্রসিদ্ধ বিদ্যাযুক্ত বিদ্বানকে (অগ্নিম্) অগ্নির সমান (মন্যে) আমি জানি/স্বীকার করি। (যঃ) যে (দেবঃ) প্রকাশমান, (স্বধ্বরঃ) উত্তমরূপে হিংসারহিত যজ্ঞ সম্পাদনকারী [অগ্নি] (ঊর্ধ্বয়া) ঊর্ধ্বে (দেবাচ্যা) গতিশীল [বায়ু আদি দেবতাকে] প্রাপ্তকারী (কৃপা) শক্তির সহিত (আজুহ্বানস্য) যজ্ঞে আহুত এবং (সর্পিষঃ) দ্রবীভূত/গলিত হয়ে (ঘৃতস্য) ঘী এর (শোচিষা) শুদ্ধি দ্বারা (বিভ্রাষ্টিম্) নানাবিধ প্রকাশ/তেজ (অনু) নিরন্তর (বষ্টি) কামনা করে ॥৩॥
भावार्थ - বিদ্বান্ পুরুষ বিদ্যা প্রাপ্তি পূর্বক সংসারে এমন উপকারী মানুষে পরিণত হয়, যেমন অগ্নি ঘৃত আদি দ্বারা প্রজ্বলিত হয়ে বায়ু, জল আদিকে শুদ্ধ করে তথা সূর্য পার্থিব রস শোষণ করে বৃষ্টির মাধ্যমে তা উপযোগী করে তোলে ॥৩॥ এই মন্ত্র ঋগ্বেদে আছে-১।১২৭।১; যজুর্বেদ-১৫।৪৭; কিছু ভেদপূর্বক সামবেদ-পূ০ ৫।৮।৯ এবং উ০ ৯।১।১৮ ॥
इस भाष्य को एडिट करें