English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 23/ मन्त्र 4
सूक्त - ब्रह्मा
देवता - चन्द्रमाः, योनिः
छन्दः - अनुष्टुप्
सूक्तम् - वीरप्रसूति सूक्त
यानि॑ भ॒द्राणि॒ बीजा॑न्यृष॒भा ज॒नय॑न्ति च। तैस्त्वं पु॒त्रं वि॑न्दस्व॒ सा प्र॒सूर्धेनु॑का भव ॥
स्वर सहित पद पाठयानि॑ । भ॒द्राणि॑ । बीजा॑नि । ऋ॒ष॒भा: । ज॒नय॑न्ति । च॒ । तै: । त्वम् । पु॒त्रम् । वि॒न्द॒स्व॒ । सा । प्र॒ऽसू: । धेनु॑का । भ॒व॒ ॥२३.४॥
स्वर रहित मन्त्र
यानि भद्राणि बीजान्यृषभा जनयन्ति च। तैस्त्वं पुत्रं विन्दस्व सा प्रसूर्धेनुका भव ॥
स्वर रहित पद पाठयानि । भद्राणि । बीजानि । ऋषभा: । जनयन्ति । च । तै: । त्वम् । पुत्रम् । विन्दस्व । सा । प्रऽसू: । धेनुका । भव ॥२३.४॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 23; मन्त्र » 4
मन्त्र विषय - বীরসন্তানোৎপাদনোপদেশঃ
भाषार्थ -
(চ) এবং (যানি) যেমন (ভদ্রাণি) মঙ্গলদায়ক (বীজানি) বালকদের (ঋষভাঃ) সূক্ষ্মদর্শী ঋষিগণ, অথবা, ঋষভ ঔষধির রস (জনয়ন্তি) উৎপন্ন করে, (তৈঃ) তেমনই [সন্তানদের] সাথে (ত্বম্) তুমি (পুত্রম্) কুলশোধক বা বহুরক্ষক বালক (বিন্দস্ব) প্রাপ্ত করো, (সা=সা ত্বম্) সুতরাং তুমি (প্রসূঃ) জন্মদাত্রী (ধেনুকা) দুগ্ধদাত্রী মাতা [অথবা দুগ্ধবতী গাভীর সমান] (ভব) হও ॥৪॥
भावार्थ - মনুষ্য মহান লোকেদের থেকে ব্রহ্মচর্য বিদ্যা ও ঔষধি বিদ্যা প্রাপ্ত করে বলশালী, ধর্মাত্মা সন্তান উৎপন্ন করুক। এবং বলবতী মাতা নিজের সন্তানদের নিজস্ব দুগ্ধপান করিয়ে বলবান্ করুক, যেমন গাভী দুগ্ধপান করিয়ে বাছুরকে পুষ্ট করে ॥৪॥ শব্দকল্পদ্রুমকোষে ঋষভ ঔষধকে মধুর, শীতল, রক্তপিত্তবিকারনাশী বীর্য শ্লেষ্মকারী, এবং দাহজ্বরহারী বলা হয়েছে।
इस भाष्य को एडिट करें