अथर्ववेद - काण्ड 2/ सूक्त 28/ मन्त्र 5
सूक्त - शम्भुः
देवता - द्यावापृथिवी, आयुः
छन्दः - भुरिक्त्रिष्टुप्
सूक्तम् - दीर्घायु प्राप्ति सूक्त
इ॒मम॒ग्न आयु॑षे॒ वर्च॑से नय प्रि॒यं रेतो॑ वरुण मित्र राजन्। मा॒तेवा॑स्मा अदिते॒ शर्म॑ यच्छ॒ विश्वे॑ देवा ज॒रद॑ष्टि॒र्यथास॑त् ॥
स्वर सहित पद पाठइ॒मम् । अ॒ग्ने॒ । आयु॑षे । वर्च॑से । न॒य॒ । प्रि॒यम् । रेत॑: । व॒रु॒ण॒ । मि॒त्रऽरा॒ज॒न् । मा॒ताऽइ॑व । अ॒स्मै॒ । अ॒दि॒ते॒ । शर्म॑ । य॒च्छ॒ । विश्वे॑ । दे॒वा॒: । ज॒रत्ऽअ॑ष्टि: । यथा॑ । अस॑त् ॥२८.५॥
स्वर रहित मन्त्र
इममग्न आयुषे वर्चसे नय प्रियं रेतो वरुण मित्र राजन्। मातेवास्मा अदिते शर्म यच्छ विश्वे देवा जरदष्टिर्यथासत् ॥
स्वर रहित पद पाठइमम् । अग्ने । आयुषे । वर्चसे । नय । प्रियम् । रेत: । वरुण । मित्रऽराजन् । माताऽइव । अस्मै । अदिते । शर्म । यच्छ । विश्वे । देवा: । जरत्ऽअष्टि: । यथा । असत् ॥२८.५॥
अथर्ववेद - काण्ड » 2; सूक्त » 28; मन्त्र » 5
भाषार्थ -
(অগ্নে) হে জগদগ্রণী পরমেশ্বর ! (ইমম্) এই ব্রহ্মচারীকে (আয়ুষে) সুস্থ এবং দীর্ঘায়ুর জন্য, (বর্চসে) এবং তেজের জন্য (নয়) নিয়ে চলো, মার্গ প্রদর্শন করাও, (রাজন) ব্রহ্মচর্যাশ্রমের রাজারূপ ! (মিত্র বরুণ) হে মিত্ররূপ ! এবং বরুণরূপ ! আচার্য ! ব্রহ্মচারীর প্রতি (প্রিয়ম, রেতঃ) প্রিয় বীর্য (নয়) তুমি প্রাপ্ত করাও। (অদিতে) হে পৃথিবী ! (অস্মৈ) এই ব্রহ্মচারীর জন্য (মাতা ইব) মাতার সদৃশ (শর্ম যচ্ছ) সুখ প্রদান করো, (বিশ্বে দেবাঃ) হে সকল দেবগণ ! (যথা) যাতে এই ব্রহ্মচারী (জরদষ্টিঃ অসৎ) জরাবস্থা প্রাপ্তকারী হয়ে যায়/হয়।
टिप्पणी -
[অগ্নি=অগ্নিঃ অগ্রণীর্ভবতি (নিরুক্ত ৭।৪।১৪)। প্রিয়ম্ রেতঃ= ব্রহ্মচারী যুবাবস্থার প্রতীত হয় যখন বীর্য রক্ষার জন্য বিশেষ চিন্তা হওয়া উচিত। বরুণ হল আচার্য (অথর্ব০ ১১।৫।১৪, ১৫) । মিত্র= স্নেহকারী আচার্য। অদিতিঃ পৃথিবীনাম (নিঘং০ ১।১)। বিশ্বে দেবাঃ= ব্রহ্মচর্যাশ্রমের সকল দিব্য অধ্যাপক।]