English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 34/ मन्त्र 3
यो ह॒त्वाहि॒मरि॑णात्स॒प्त सिन्धू॒न्यो गा उ॒दाज॑दप॒धा व॒लस्य॑। यो अश्म॑नोर॒न्तर॒ग्निं ज॑जान सं॒वृक्स॒मत्सु॒ स ज॑नास॒ इन्द्रः॑ ॥
स्वर सहित पद पाठय: । ह॒त्वा । अहि॑म् । अरि॑णात् । स॒प्त । सिन्धू॑न् । य: । गा: । उ॒त्ऽआज॑त् । अ॒प॒ऽधा । व॒लस्य॑ ॥ य: । अश्म॑नो: । अ॒न्त: । अ॒ग्निम् । ज॒जान॑ । स॒म्ऽवृक् । स॒मत्ऽसु॑ । स: । ज॒ना॒स॒: । इन्द्र॑: ॥३३.३॥
स्वर रहित मन्त्र
यो हत्वाहिमरिणात्सप्त सिन्धून्यो गा उदाजदपधा वलस्य। यो अश्मनोरन्तरग्निं जजान संवृक्समत्सु स जनास इन्द्रः ॥
स्वर रहित पद पाठय: । हत्वा । अहिम् । अरिणात् । सप्त । सिन्धून् । य: । गा: । उत्ऽआजत् । अपऽधा । वलस्य ॥ य: । अश्मनो: । अन्त: । अग्निम् । जजान । सम्ऽवृक् । समत्ऽसु । स: । जनास: । इन्द्र: ॥३३.३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 34; मन्त्र » 3
भाषार्थ -
(যঃ) যিনি (অহিম্) মেঘ-সমূহের (হত্বা) হনন করে (সপ্ত সিন্ধূন্) সাত প্রকারের স্যন্দনশীল/প্রবাহমান নদী-সমূহকে (অরিণাৎ) কেটে প্রবাহিত করেছেন, (যঃ) যিনি (বলস্য) অন্তরিক্ষ আবরণকারী মেঘের (অপধা) স্তব্ধ/রুদ্ধ/নিরুদ্ধ (গাঃ) জলকে (উদাজৎ) উপরের অন্তরিক্ষ থেকে নীচে ভূমির দিকে নিক্ষেপ করেছেন, (যঃ) যিনি (অশ্মনোঃ) বিস্তারিত দুই মেঘের (অন্তঃ) মাঝখানে (অগ্নিম্) বৈদ্যুতাগ্নি (জজান) উৎপন্ন করেছেন, তথা যিনি (সমৎসু) দেবাসুর-সংগ্রামে (সম্বৃক্) অসুরদের সম্যক্ বর্জন করেন—(জনাসঃ) হে সজ্জনগণ! (সঃ) তিনি (ইন্দ্রঃ) পরমেশ্বর।
- [অহি=মেঘ (নিঘং০ ১.১০)। অরিণাৎ=রি (গতৌ, রেষণে)। গাঃ=জল (উণা০ কোষ ২.৬৭), বৈদিক পুস্তকালয়, আজমের। অশ্মা=মেঘ (নিঘং০ ১.১০) “অশ্মনোঃ” এ দ্বিবচন আছে। অন্তরিক্ষে ধন এবং ঋণ বিদ্যুত দ্বারা সমাবিষ্ট দুই প্রকারের মেঘ যখন পরস্পর মিলিত হয়, তখন বৈদ্যুতাগ্নি চমকিত হয়। সম্বৃক্=সম্+বৃজ্ বর্জনে। অপধা=পিহিত।]
इस भाष्य को एडिट करें