अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 63/ मन्त्र 2
सूक्त - भुवनः साधनो वा
देवता - इन्द्रः
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - सूक्त-६३
आ॑दि॒त्यैरिन्द्रः॒ सग॑णो म॒रुद्भि॑र॒स्माकं॑ भूत्ववि॒ता त॒नूना॑म्। ह॒त्वाय॑ दे॒वा असु॑रा॒न्यदाय॑न्दे॒वा दे॑व॒त्वम॑भि॒रक्ष॑माणाः ॥
स्वर सहित पद पाठआ॒दि॒त्यै: । इन्द्र॑: । सऽग॑ण: । म॒रुत्ऽभि॑: । अ॒स्माक॑म् । भू॒तु॒ । अ॒वि॒ता । त॒नूना॑म् ॥ ह॒त्वाय॑ । दे॒वा: । असु॑रान् । यत् । आय॑न् । दे॒वा: । दे॒व॒ऽत्वम् । अ॒भि॒ऽरक्ष॑माणा: ॥६३.२॥
स्वर रहित मन्त्र
आदित्यैरिन्द्रः सगणो मरुद्भिरस्माकं भूत्वविता तनूनाम्। हत्वाय देवा असुरान्यदायन्देवा देवत्वमभिरक्षमाणाः ॥
स्वर रहित पद पाठआदित्यै: । इन्द्र: । सऽगण: । मरुत्ऽभि: । अस्माकम् । भूतु । अविता । तनूनाम् ॥ हत्वाय । देवा: । असुरान् । यत् । आयन् । देवा: । देवऽत्वम् । अभिऽरक्षमाणा: ॥६३.२॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 63; मन्त्र » 2
भाषार्थ -
(ইন্দ্রঃ) পরমেশ্বর (আদিত্যৈঃ) আদিত্যগণ এবং (মরুদ্ভিঃ) মরুদ্গণের (সগণঃ) সাথে বর্তমান হয়ে (অস্মাকম্) আমাদের (তনূনাম্) শরীরের (অবিতা) রক্ষক (ভূতু) হয়/হন। পরমেশ্বর এই গণ দ্বারা আমাদের শরীরের তখন রক্ষক হন, (যদ্) যখন (দেবাঃ) আমাদের দিব্যগুণ (দেবত্বম্) আমাদের দিব্যভাবনার (অভিরক্ষমাণঃ) পূর্ণ/সম্পূর্ণরূপে রক্ষা করে, (অসুরান্ হত্বায়) এবং আসুরিক ভাবনার হত্যা করে, (আয়ন্) শরীরের মধ্যে নিবাস করে।
- [মরুদ্ভিঃ=এই শব্দ দ্বারা প্রাণায়ামপূর্বক, প্রাণ, অপান, ব্যান, সমান এবং উদান বায়ুর সামঞ্জস্যের নির্দেশ করা হয়েছে। আদিত্যৈঃ (পূর্ব মন্ত্র ১)। অভিপ্রায় হল সুষুম্ণানাড়ী তথা প্রাণের স্বাস্থ্যের ওপর শারীরিক স্বাস্থ্য নির্ভরশীল।]
इस भाष्य को एडिट करें