English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 12/ मन्त्र 8
सूक्त - ब्रह्मा
देवता - शाला, वास्तोष्पतिः
छन्दः - भुरिक्त्रिष्टुप्
सूक्तम् - शालनिर्माण सूक्त
पू॒र्णं ना॑रि॒ प्र भ॑र कु॒म्भमे॒तं घृ॒तस्य॒ धारा॑म॒मृते॑न॒ संभृ॑ताम्। इ॒मां पा॒तॄन॒मृते॑ना सम॑ङ्ग्धीष्टापू॒र्तम॒भि र॑क्षात्येनाम् ॥
स्वर सहित पद पाठपू॒र्णम् । ना॒रि॒ । प्र । भ॒र॒ । कु॒म्भम् । ए॒तम् । घृ॒तस्य॑ । धारा॑म् । अ॒मृते॑न । सम्ऽभृ॑ताम् । इ॒माम् । पा॒तृृन् । अ॒मृते॑न । सम् । अ॒ङ्ग्धि॒ । इ॒ष्टा॒पू॒र्तम् । अ॒भि । र॒क्षा॒ति॒ । ए॒ना॒म् ॥१२.८॥
स्वर रहित मन्त्र
पूर्णं नारि प्र भर कुम्भमेतं घृतस्य धाराममृतेन संभृताम्। इमां पातॄनमृतेना समङ्ग्धीष्टापूर्तमभि रक्षात्येनाम् ॥
स्वर रहित पद पाठपूर्णम् । नारि । प्र । भर । कुम्भम् । एतम् । घृतस्य । धाराम् । अमृतेन । सम्ऽभृताम् । इमाम् । पातृृन् । अमृतेन । सम् । अङ्ग्धि । इष्टापूर्तम् । अभि । रक्षाति । एनाम् ॥१२.८॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 12; मन्त्र » 8
भाषार्थ -
(নারি) হে নারী ! অর্থাৎ পত্নী (অমৃতেন সংভৃতাম্) অমৃতের সম্যক্ পূর্ণ (ঘৃতস্য ধারাম্) ঘৃতের ধারা [প্রাপ্ত করে], (এতম্, কুম্ভম্) এই কুম্ভকে (পূর্ণ প্রভর) পূর্ণ রূপে প্রকৃষ্টরূপে পরিপূর্ণ করো (ইমাম্ =ইমান্) এই (পাতৃন্) [ঘৃত] পানকারীদের (সম্বন্ধী) সম্যক্-প্রদীপ্ত করো/করে দাও। (ইষ্টাপূর্তম্) যজ্ঞ ও ইষ্টকর্ম (এনাম্) এই গৃহের (রক্ষাতি) রক্ষা করুক।
टिप्पणी -
[অমৃতেন সংভৃতাম্= দীর্ঘজীবনে পূর্ণরূপে-পরিপূর্ণ। ঘৃতপান দ্বারা শ্রীরহিত-শরীর শ্রীযুক্ত হয়ে যায়। যথা "অশ্রীরং চিৎ কৃণুথা সুপ্রতীকম্" (অথর্ব০ ৪।২১।৬)। এই উদ্ধহরণ গাভীদের সম্মন্ধে, গরুর দুধ, ঘৃত আদির সম্মন্ধে। সু প্রতীকম্১= সুমুখম্, শোভনমুখম্। ইমাম্=ইমান্। ইষ্টাপূর্তম্ = যজ্ঞ ও আপূর্ত অর্থাৎ রতিকর্ম, যথা কূপনির্মাণ, পুকুর নির্মাণ, ধর্মশালা নির্মাণ, অনাথসেবা ইত্যাদি। এই সকল কর্মের দ্বারা গৃহের রক্ষা হয়। সমঙ্গ্ধি=সম্+ অঞ্জূ ব্যক্তিম্রক্ষণকান্তিগতিষু (রুধাদিঃ)। সুপ্রতীকম্= শোভনাবয়বম্ (সায়ণ), (অথর্ব০ ৪।২১।৬)।] [১. প্রতীকম্ = Face (আপ্টে)।]