English
अथर्ववेद - काण्ड 4/ सूक्त 29/ मन्त्र 3
सूक्त - मृगारः
देवता - मित्रावरुणौ
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - पापमोचन सूक्त
यावङ्गि॑रस॒मव॑थो॒ याव॒गस्तिं॒ मित्रा॑वरुणा ज॒मद॑ग्नि॒मत्त्रि॑म्। यौ क॒श्यप॒मव॑थो॒ यौ वसि॑ष्ठं॒ तौ नो॑ मुञ्चत॒मंह॑सः ॥
स्वर सहित पद पाठयौ । अङ्गि॑रसम् । अव॑थ: । यौ । अ॒गस्ति॑म् । मित्रा॑वरुणा । ज॒मत्ऽअ॑ग्निम् । अत्त्रि॑म् । यौ । क॒श्यप॑म् । अव॑थ: । यौ । वसि॑ष्ठम् । तौ । न॒: । मु॒ञ्च॒त॒म् । अंह॑स: ॥२९.३॥
स्वर रहित मन्त्र
यावङ्गिरसमवथो यावगस्तिं मित्रावरुणा जमदग्निमत्त्रिम्। यौ कश्यपमवथो यौ वसिष्ठं तौ नो मुञ्चतमंहसः ॥
स्वर रहित पद पाठयौ । अङ्गिरसम् । अवथ: । यौ । अगस्तिम् । मित्रावरुणा । जमत्ऽअग्निम् । अत्त्रिम् । यौ । कश्यपम् । अवथ: । यौ । वसिष्ठम् । तौ । न: । मुञ्चतम् । अंहस: ॥२९.३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 4; सूक्त » 29; मन्त्र » 3
विषय - अङ्गिरा से वसिष्ठ तक
पदार्थ -
१. (मित्रावरुण) = नेह व निषता के भावो! (यौ) = जो आप (अङ्गिरसम् अवथ:) = अङ्ग-प्रत्यङ्ग में रसवाले को रक्षित करते हैं, (यौ) = जो (अग-स्तिम्) = पाप का संघात करनेवाले को रक्षित करते हैं [स्त्यै संघाते], जो आप (जमदग्निम्) = जीमनेवाली है जाठराग्नि जिसकी, अर्थात् अतिभोजन आदि दोषों के कारण जिसकी जाठराग्रि मन्द नहीं हो जाती तथा (अत्रिम्) = 'काम-क्रोध-लोभ' इन तीनों से रहित को आप रक्षित करते हो। २. (यौ) = जो आप (कश्यपम्) = [कश्यप-पश्यक:] तत्त्वद्रष्टा ज्ञानी का (अवथः) = रक्षण करते हो, (यौ) = जो आप (वसिष्ठम्) = अपने निवास को उत्तम बनानेवाले को रक्षित करते हो (तौ) = वे आप (न:) = हमें (अंहसः मुञ्चतम्) = पाप से मुक्त करो।
भावार्थ -
स्नेह व निर्देषता के भाव हमें 'अङ्गिराः, अगस्ति, जमदग्नि, अत्रि, कश्यप व वसिष्ठ बनाते हैं। ये हमें पाप से मुक्त करते हैं।
इस भाष्य को एडिट करें