English
अथर्ववेद - काण्ड 4/ सूक्त 16/ मन्त्र 2
सूक्त - ब्रह्मा
देवता - वरुणः
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - सत्यानृतसमीक्षक सूक्त
यस्तिष्ठ॑ति॒ चर॑ति॒ यश्च॑ वञ्चति॒ यो नि॒लायं॒ चर॑ति॒ यः प्र॒तङ्क॑म्। द्वौ सं॑नि॒षद्य॒ यन्म॒न्त्रये॑ते॒ राजा॒ तद्वे॑द॒ वरु॑णस्तृ॒तीयः॑ ॥
स्वर सहित पद पाठय: । तिष्ठ॑ति । चर॑ति । य: । च॒ । वञ्च॑ति । य: । नि॒ऽलाय॑म् । चर॑ति । य: । प्र॒ऽङ्क॑म् । द्वौ । स॒म्ऽनि॒षद्य॑ । यत् । म॒न्त्रय॑ते॒ । इति॑ । राजा॑ । तत् । वे॒द॒ । वरु॑ण: । तृ॒तीय॑: ॥१६.२॥
स्वर रहित मन्त्र
यस्तिष्ठति चरति यश्च वञ्चति यो निलायं चरति यः प्रतङ्कम्। द्वौ संनिषद्य यन्मन्त्रयेते राजा तद्वेद वरुणस्तृतीयः ॥
स्वर रहित पद पाठय: । तिष्ठति । चरति । य: । च । वञ्चति । य: । निऽलायम् । चरति । य: । प्रऽङ्कम् । द्वौ । सम्ऽनिषद्य । यत् । मन्त्रयते । इति । राजा । तत् । वेद । वरुण: । तृतीय: ॥१६.२॥
अथर्ववेद - काण्ड » 4; सूक्त » 16; मन्त्र » 2
পদার্থ -
য়স্তিষ্ঠতি চরতি য়শ্চ বঞ্চতি য়ো নিলায়ং চরতি য়ঃ প্রতঙ্কম্।
দ্বৌ সংনিষদ্য য়ন্মন্ত্রয়েতে রাজা তদ্বেদ বরুণস্তৃতীয়ঃ।।১৪।।
(অথর্ব ৪।১৬।২)
পদার্থঃ (য়ঃ তিষ্ঠতি) যারা স্থির, (চরতি) যারা গতিশীল, (য়ঃ বঞ্চতিঃ) যারা বঞ্চনাকারী, (য়ো নিলায়ং চরতি) যারা নিলীন অর্থাৎ অদৃশ্যে কর্ম করে, (য়ঃ প্রতঙ্কম্) যারা কষ্টে জীবন যাপন করে, তাদের সকলকে বরুণ পরমাত্মা জানেন। (দ্বৌ সংনিষদ্য) দুই ব্যক্তি বসে (য়ৎ মন্ত্রয়েতে) ভালো বা মন্দ গুপ্ত মন্ত্রণা করে। (তৃতীয়ঃ বরুণঃ রাজা) তৃতীয় একজন শ্রেষ্ঠ বরণীয় পরমাত্মা (তৎ বেদ) সর্বজ্ঞ, তাই তাদের সকলকে জানেন ।
ভাবার্থ -
ভাবার্থঃ হে বরুণ ভগবান! যারা স্থির বা চলমান, যারা বঞ্চনাকারী বা লুকিয়ে চলে বা দুঃখে জীবন যাপন করে, তাদের সকলকে তুমি জান। যেকোনো দুই ব্যক্তি মিলে যে সব ভালো বা মন্দ গুপ্ত পরামর্শ করে, এই দুইজনের পর তৃতীয় তুমি বরণীয় পরমাত্মা তাদের সকলকে জানো।।১৪।।
इस भाष्य को एडिट करें