Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 39
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 39/ मन्त्र 8
    ऋषिः - दीर्घतमा ऋषिः देवता - अग्न्यादयो लिङगोक्ता देवताः छन्दः - निचृदत्यष्टिः स्वरः - गान्धारः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    1

    अ॒ग्निꣳ हृद॑येना॒शनि॑ꣳहृदया॒ग्रेण॑ पशु॒पतिं॑ कृत्स्न॒हृद॑येन भ॒वं य॒क्ना। श॒र्वं मत॑स्नाभ्या॒मीशा॑नं म॒न्युना॑ महादे॒वम॑न्तः पर्श॒व्येनो॒ग्रं दे॒वं व॑नि॒ष्ठुना॑ वसिष्ठ॒हनुः॒शिङ्गी॑नि को॒श्याभ्या॑म्॥८॥

    स्वर सहित पद पाठ

    अ॒ग्निम्। हृद॑येन। अ॒शानि॑म्। हृ॒द॒या॒ग्रेणेति॑ हृदयऽअ॒ग्रेण॑। प॒शु॒पति॒मिति॑ पशु॒ऽपति॑म्। कृ॒त्स्न॒हृद॑ये॒नेति॑ कृत्स्न॒ऽहृद॑येन। भ॒वम्। य॒क्ना ॥ श॒र्वम्। मत॑स्नाभ्याम्। ईशा॑नम्। म॒न्युना॑। म॒हा॒दे॒वमिति॑ महाऽदे॒वम्। अ॒न्तः॒ऽप॒र्श॒व्येन॑। उ॒ग्रम्। दे॒वम्। व॒नि॒ष्ठुना॑। व॒सि॒ष्ठ॒हनु॒रिति॑ वसिष्ठ॒ऽहनुः॑। शिङ्गी॑नि। को॒श्याभ्या॑म् ॥८ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    अग्निँ हृदयेनाशनिँ हृदयाग्रेण पशुपतिङ्कृत्स्नहृदयेन भवँयक्ना । शर्वम्मतस्नाभ्यामीशानम्मन्युना महादेवमन्तःपर्शव्येनोग्रन्देवँवनिष्ठुना वसिष्ठहनुः शिङ्गीनि कोश्याभ्याम् ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    अग्निम्। हृदयेन। अशानिम्। हृदयाग्रेणेति हृदयऽअग्रेण। पशुपतिमिति पशुऽपतिम्। कृत्स्नहृदयेनेति कृत्स्नऽहृदयेन। भवम्। यक्ना॥ शर्वम्। मतस्नाभ्याम्। ईशानम्। मन्युना। महादेवमिति महाऽदेवम्। अन्तःऽपर्शव्येन। उग्रम्। देवम्। वनिष्ठुना। वसिष्ठहनुरिति वसिष्ठऽहनुः। शिङ्गीनि। कोश्याभ्याम्॥८॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 39; मन्त्र » 8
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे मनुष्यानो, (शरीरच्या) मृत्यूनंतर जीवात्मा (हृदयेन) हृदयरूप अवयवाने (अग्निम्) अग्नीला प्राप्त होतात आणि (हृदयाग्रेण) हृदयाच्या वरच्या भागाने (अशनिम्) विद्युतेला प्राप्त होतात. (कृत्स्नहृदयेन) हृद्याच्या समग्र अवयवांसह (पशुपतिम्) पशुरक्षक जगधारक, सर्वांचा जीवनहेतू जो परमात्मा, त्यास ते जीव प्राप्त होतात. (यक्ना) शरीराच्या यकृत नाम अवयवाने (भवम्) सर्वत्र असणार्‍या परमेश्‍वराला, तर (मतस्नाभ्याम्) हृदयाच्या दोन्ही बाजूस असलेल्या अवयवांनी (फुफ्फुस, ग्रन्थि आदी) नी (शर्वम्) ज्ञानमय ईश्‍वराला प्राप्त होतात. (मन्युना) दुष्टाचारी व पापी व्यक्ती जो क्रोध म्हणजे मन्यु, त्या मन्यूद्वारा (ईशानम्) सर्वजगस्वामी ईश्‍वराला, तर (अन्तःपर्शव्येव) बरगड्यांनी (महादेवम्) सर्वांहून महानदेव (उग्रम्, देवम्) तीव्र स्वभावाच्या देवाला म्हणजे परमेश्‍वराला प्राप्त होतात. (वनिष्ठुना) पोटातील आतड्यांनी (वसिष्ठहनुः) सर्वाना निवास व जागा देऊन वसविणारा, राजाप्रमाणे हनुवटी असणार्‍या व्यक्तीला प्राप्त होतात. तर (कोश्याभ्याम्) पोटातील दोन मांसपिंडांनी (यकृत, प्लीहा व वृवक आदी) नी (शिङ्गीनि) ज्ञातव्य वा प्राप्तव्य पदार्थांना प्राप्त होतात. (हे अवयव या देवाला, परमेश्‍वराला, अथवा अग्नी विद्युत आदीनां प्राप्त होतात, या वर्णनाचा आशय असा की पुढील जन्मात ते जीव ते ते उत्तम अंग वा अवयव प्राप्त करतात.) हे मनुष्यहो, तुम्ही हे यथार्थ नीट जाऊन घ्या. ॥8॥

    भावार्थ - भावार्थ- जे लोक शरीराच्या अवयवांनी धर्माचरण, विद्याग्रहण करतात, सत्संगात जातात आणि परमेश्‍वराची उपासना करतात, ते वर्त्तमान जन्मी आणि भविष्य काळातील जन्मी सुख उपभोगतात. ॥8॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top