पदार्थः -
(विश्वा भुवनानि) अत्र संसारे सकलभुवनानि (आविः कृण्वतीम्) प्रकटयन् परमात्मा (प्रथमाः) आदौ (विप्रासः) वेदवेतॄन् ब्राह्मणान् (अबुध्नन्) अबोधयत् तथा (वसिष्ठाः) ते विशेषगुणसम्पन्ना विद्वांसः (प्रति उषसम्) प्रत्युषःकालं (स्तोमेभिः गीर्भिः) यज्ञमयीभिः वाग्भिः परमात्मानमस्तुवन् तथा च (समन्ते) अन्ते=विरामकाले (रजसी) रजोगुणप्रधाना परमात्मशक्तिः (विवर्त्तयन्ती) इदं निखिलमपि ब्रह्माण्डं संहरति ॥१॥

Meaning -
Brilliant saints and vibrant sages at the very first dawn of life receive the light of divinity in revelation, celebrate the dawn of light in inspired songs of adoration, the same light of dawn that illuminates and enlightens all regions of the universe within the bounds of heaven and earth every revolution of the day.

भावार्थ - या मंत्रात जगाची उत्पत्ती, स्थिती व लय यांचे वर्णन आहे. अर्थात्, जगाच्या या तीन अवस्थांचे कारण एकमात्र परमात्मा आहे. तो परमात्मा या जगाचे सृजन करताना प्रथम ऋषींना वेदाचे ज्ञान देतो. त्यामुळे प्रजेने त्या सृष्टिनिर्मात्या परमात्म्याच्या नियमांना चांगले जाणून त्यानुसारा आचरण करीत जगात सुखाने राहावे. तोच परमात्मा सर्व जगाचा पालक, पोषक व शेवटी संहार करणारा आहे. ॥१॥