पदार्थः -
(पुरा) पूर्वकाले (ये) ये (देवाः) विद्वांसः (वृधासः) ज्ञानवृद्धाः तथा (अनवद्यासः) दोषरहिताः (आसन्) अभूवन् ते (कुवित्) अति (अङ्ग) शीघ्रं (नमसा) नम्रतया (वायवे, मनवे) शिक्षाप्राप्तये (बाधिताः) स्वसन्तानरक्षणाय च (सूर्येण) सूर्योदये (उषसम्) उषःकालमभिलक्ष्य (अवासयन्) स्वयज्ञादिकं प्रारसप्सत ॥१॥

Meaning -
Often indeed the veteran scholars of old who were brilliant and admirable beyond reproach and question, working with reverence and dedication for the advancement of knowledge and for giving new inspiration and vibrant motivation to humanity in crisis, kindled the yajnic fire at dawn and ushered in a new era with the rise of the sun.

भावार्थ - जे लोक आळशी नाहीत व ज्ञानी आहेत ते उष:काली उठून आपल्या यज्ञ इत्यादी कर्माचा आरंभ करतात. मंत्रात भूतकाळाची जी क्रिया दिलेली आहे ती ‘व्यत्ययो बहुलम्’ या नियमानुसार वर्तमानकाळाची बोधिका आहे. त्यासाठी वेदाद्वारे इतर देवाच्या अस्तित्वाची शंका येथे येऊ शकत नाही. दुसरी युक्ती ही की ‘सूर्याचन्द्रमसौ धाता यथा पूर्वमकल्पयत’ ‘देवा भागं यथा पूर्वे सज्जानाना उपासते’ इत्यादी मंत्रांत पूर्वकाळाच्या देवांची सूचना जशी दिली गेलेली आहे. या प्रकारे वरील मंत्रातही आहे. त्यामुळे कोणता दोष नाही.