Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
साइडबार
अथर्ववेद के काण्ड - 20 के सूक्त 88 के मन्त्र
1 2 3 4 5 6

मन्त्र चुनें

  • अथर्ववेद का मुख्य पृष्ठ
    • अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 88/ मन्त्र 1
    ऋषि: - वामदेवः देवता - बृहस्पतिः छन्दः - त्रिष्टुप् सूक्तम् - सूक्त-८८
    इस मन्त्र को एडिट करें
    67

    यस्त॒स्तम्भ॒ सह॑सा॒ वि ज्मो अन्ता॒न्बृह॒स्पति॑स्त्रिषध॒स्थो रवे॑ण। तं प्र॒त्नास॒ ऋष॑यो॒ दीध्या॑नाः पु॒रो विप्रा॑ दधिरे म॒न्द्रजि॑ह्वम् ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    य: । त॒स्तम्भ॑ । सह॑सा । वि । ज्म: । अन्ता॑न् । बृह॒स्पति॑: । त्रि॒ऽस॒ध॒स्थ: । रवे॑ण ॥ तम् । प्र॒त्नास॑: । ऋष॑य: । दीध्या॑ना: । पु॒र: । विप्रा॑ । द॒धि॒रे॒ । म॒न्द्रऽजि॑ह्वम् ॥८८.१॥

    स्वर रहित मन्त्र

    यस्तस्तम्भ सहसा वि ज्मो अन्तान्बृहस्पतिस्त्रिषधस्थो रवेण। तं प्रत्नास ऋषयो दीध्यानाः पुरो विप्रा दधिरे मन्द्रजिह्वम् ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    य: । तस्तम्भ । सहसा । वि । ज्म: । अन्तान् । बृहस्पति: । त्रिऽसधस्थ: । रवेण ॥ तम् । प्रत्नास: । ऋषय: । दीध्याना: । पुर: । विप्रा । दधिरे । मन्द्रऽजिह्वम् ॥८८.१॥

    अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 88; मन्त्र » 1
    Acknowledgment

    भाष्य भाग

    1. आयें! नया भाष्य जोड़ें -

    हिन्दी (2)

    विषय

    विद्वानों के कर्तव्य का उपदेश।

    पदार्थ

    (यः) जिस (त्रिषधस्थः) तीन [कर्म, उपासना, ज्ञान] के साथ स्थित (बृहस्पतिः) बृहस्पति [बड़ी वेदविद्याओं के रक्षक पुरुष] ने (सहसा) अपने बल से और (रवेण) उपदेश से (ज्मः) पृथिवी के (अन्तान्) अन्तों [सीमाओं] को (वि) विविध प्रकार (तस्तम्भ) दृढ़ किया है। (तम्) उस (मन्द्रजिह्वम्) आनन्द देनेवाली जिह्वावाले विद्वान् को (प्रत्नासः) प्राचीन, (दीध्यानाः) प्रकाशमान [तेजस्वी], (विप्राः) बुद्धिमान् (ऋषयः) ऋषियों [वेदों के अर्थ जाननेवालों] ने (पुरः) आगे (दधिरे) धरा है ॥१॥

    भावार्थ

    जो मनुष्य कर्म, उपासना, ज्ञान में तत्पर होकर पृथिवी भर को आनन्द देता है, ऋषि लोग उस सत्यवादी को मुखिया करते हैं ॥१॥

    टिप्पणी

    यह सूक्त ऋग्वेद में है-४।०।१-६ ॥ १−(यः) विद्वान् दृढीकृतवान् (सहसा) बलेन (वि) विविधम् (ज्मः) जमतिर्गतिकर्मा-निघ० २।१४। श्वन्नुक्षन्पूषन्प्लीहन्। उ० १।१९। जमु अदने गतौ च-कनिन्, अकारलोपः। डाबुभाभ्यामन्यतस्याम्। पा० ४।१।१३। इति ङीप्। ज्मा पृथिवीनाम-निघ० १।१-निरु० १२।४३। आतो धातोः। पा० ६।४।१४०। इत्यत्र आत इति योगविभागादाकारलोपः। पृथिव्याः (अन्तान्) सीमाः। दिग्देशान् (बृहस्पतिः) बृहतीनां विद्यानां पालकः पुरुषः (त्रिषधस्थः) त्रिभिः कर्मोपासनाज्ञानैः सह स्थितः (रवेण) उपदेशेन (तम्) (प्रत्नासः) प्राचीनाः (ऋषयः) वेदार्थवेत्तारः (दीध्यानाः) अ० २।३४।३। दीधीङ् दीप्तिदेवनयोः-शानच्। दीप्यमानाः (पुरः) पुरस्तात्। अग्रे (विप्राः) मेधाविनः (दधिरे) धारितवन्तः (मन्द्रजिह्वम्) आनन्दप्रदजिह्वायुक्तम् ॥

    Vishay

    …

    Padartha

    …

    Bhavartha

    …

    English (1)

    Subject

    Brhaspati Devata

    Meaning

    Brhaspati, the sun, which, positioned in the midst of the three regions of earth, skies and heaven, sustains the earth and other planets to the ends with its force and its rays of light and gravitation; Or, the Lord of mighty universe who is omnipresent in the worlds of earth, skies and the heavens of light and rules the universe to the ends of it with his omnipotence and Word of revelation; Or, the ruler, who, self-established in knowledge, action, and prayer, rules the world to the ends of the earth with his power and word and force of law; Or, the eminent scholar, who, master of the three realms of knowledge, Divinity, Prakrti, and the soul with the word of the Veda, rules the heart and intellect of the people to the ends of the earth with his knowledge that is power and his word: Him, lord of sweet voice and vibrations of communication and gravitation, the ancient seers, shining since the first moments of human existence, vibrant with living knowledge and holy desire, sing, celebrate and advance in human consciousness.

    Top