English
अथर्ववेद - काण्ड 2/ सूक्त 12/ मन्त्र 3
सूक्त - भरद्वाजः
देवता - इन्द्रः
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - शत्रुनाशन सूक्त
इ॒दमि॑न्द्र शृणुहि सोमप॒ यत्त्वा॑ हृ॒दा शोच॑ता॒ जोह॑वीमि। वृ॒श्चामि॒ तं कुलि॑शेनेव वृ॒क्षं यो अ॒स्माकं॒ मन॑ इ॒दं हि॒नस्ति॑ ॥
स्वर सहित पद पाठइ॒दम् । इ॒न्द्र॒ । शृ॒णु॒हि॒ । सो॒म॒ऽप॒ । यत् । त्वा॒ । हृ॒दा । शोच॑ता । जोह॑वीमि । वृ॒श्चामि॑ । तम् । कुलि॑शेनऽइव । वृ॒क्षम् । य: । अ॒स्माक॑म् । मन॑: । इ॒दम् । हि॒नस्ति॑ ॥१२.३॥
स्वर रहित मन्त्र
इदमिन्द्र शृणुहि सोमप यत्त्वा हृदा शोचता जोहवीमि। वृश्चामि तं कुलिशेनेव वृक्षं यो अस्माकं मन इदं हिनस्ति ॥
स्वर रहित पद पाठइदम् । इन्द्र । शृणुहि । सोमऽप । यत् । त्वा । हृदा । शोचता । जोहवीमि । वृश्चामि । तम् । कुलिशेनऽइव । वृक्षम् । य: । अस्माकम् । मन: । इदम् । हिनस्ति ॥१२.३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 2; सूक्त » 12; मन्त्र » 3
मन्त्र विषय - সর্বরক্ষোপদেশঃ
भाषार्थ -
(সোমপ) হে ঐশ্বর্যের রক্ষক [বা অমৃত পানকারী বা অমৃতের রক্ষক] (ইন্দ্র) রাজন্ ! পরমেশ্বর ! (ইদম্) এই [বচন] (শৃণুহি) তুমি শ্রবণ করো (যৎ) কারণ (শোচতা) শোকাহত (হৃদা) হৃদয়ে (ত্বা) তোমাকে (জীহবীমি) আবাহন করতে থাকি। (ইব) যেমন (কুলিশেন) কুঠার দিয়ে (বৃক্ষম্) বৃক্ষকে [ছেদন করে/করা হয়, সেভাবেই] আমি (তম্) সেই [মনুষ্য]কে (বৃশ্চামি) ছেদন করি (যঃ) যে (অস্মাকম্) আমাদের (ইদম্) এই [সন্মার্গে নিয়োজিত] (মনঃ) মনকে (হিনস্তি) উদ্বিগ্ন করে/করবে॥৩॥
भावार्थ - যেমন প্রজাগণ দুষ্টদের দ্বারা পীড়িত হয়ে রাজার সহায়তায় উদ্ধার হয়, সেভাবেই বলবান্ রাজা সেই পরম পিতা জগদীশ্বরের আবাহন দ্বারা পুরুষার্থ করে নিজের কষ্ট থেকে মুক্ত হয় ॥৩॥
इस भाष्य को एडिट करें