अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 4/ मन्त्र 2
सूक्त - अथर्वा
देवता - इन्द्रः
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - राजासंवरण सूक्त
त्वां विशो॑ वृणतां रा॒ज्या॑य॒ त्वामि॒माः प्र॒दिशः॒ पञ्च॑ दे॒वीः। वर्ष्म॑न्रा॒ष्ट्रस्य॑ क॒कुदि॑ श्रयस्व॒ ततो॑ न उ॒ग्रो वि भ॑जा॒ वसू॑नि ॥
स्वर सहित पद पाठत्वाम् । विश॑: । वृ॒ण॒ता॒म् । रा॒ज्या᳡य । त्वाम् । इ॒मा: । प्र॒ऽदिश॑: । पञ्च॑ । दे॒वी: । वर्ष्म॑न् । रा॒ष्ट्रस्य॑ । क॒कुदि॑ । श्र॒य॒स्व॒ । तत॑: । न॒: । उ॒ग्र: । वि । भ॒ज॒ । वसू॑नि ॥४.२॥
स्वर रहित मन्त्र
त्वां विशो वृणतां राज्याय त्वामिमाः प्रदिशः पञ्च देवीः। वर्ष्मन्राष्ट्रस्य ककुदि श्रयस्व ततो न उग्रो वि भजा वसूनि ॥
स्वर रहित पद पाठत्वाम् । विश: । वृणताम् । राज्याय । त्वाम् । इमा: । प्रऽदिश: । पञ्च । देवी: । वर्ष्मन् । राष्ट्रस्य । ककुदि । श्रयस्व । तत: । न: । उग्र: । वि । भज । वसूनि ॥४.२॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 4; मन्त्र » 2
मन्त्र विषय - রাজ্যাভিষেকোৎসবঃ
भाषार्थ -
[হে রাজন্ !] (ত্বাম্) তোমাকে (রাজ্যায়) রাজ্যের জন্য (বিশঃ) প্রজাগণ এবং (ত্বাম্) তোমাকেই (ইমাঃ) এই সকল (পঞ্চ) বিস্তীর্ণ বা পাঁচ (দেবীঃ=০−ব্যঃ) দিব্য (প্রদিশঃ) মহা দিশা (বৃণতাম্) স্বীকার করুক। (রাষ্ট্রস্য) রাজ্যের (বর্ষ্মন্=০−ণি) ঐশ্বর্যযুক্ত বা উচ্চ/পরম (ককুদি) শিখরে (শ্রয়স্ব) আশ্রয় নাও/গ্রহণ করো। (ততঃ) তদনন্তর (উগ্রঃ) তেজস্বী তুমি (নঃ) আমাদের জন্য (বসূনি) ধন-সম্পদের (বি, ভজ) বিভাগ করো ॥২॥
भावार्थ - রাজাকে সমস্ত প্রজাগণ নির্বাচন করুক। এবং সমস্ত মনুষ্যাদি প্রজা ও চার পূর্বাদি দিশা এবং পঞ্চম উপর, নীচের দিশার পদার্থ [যেমন আকাশ মার্গ ও ভূগর্ভাদির পদার্থ] সবকিছু রাজার অধীনে থাকুক এবং রাজা বড়ো ঐশ্বর্যবান্ হয়ে রাজভক্ত সুপাত্রদের বিদ্যা এবং সুবর্ণাদি ধনের দান করতে থাকুক ॥২॥
इस भाष्य को एडिट करें