English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 37/ मन्त्र 5
तव॑ च्यौ॒त्नानि॑ वज्रहस्त॒ तानि॒ नव॒ यत्पुरो॑ नव॒तिं च॑ स॒द्यः। नि॒वेश॑ने शतत॒मावि॑वेषी॒रहं॑ च वृ॒त्रं नमु॑चिमु॒ताह॑न् ॥
स्वर सहित पद पाठतव॑ । च्यौ॒त्नानि॑ । व॒ज्र॒ऽह॒स्त॒ । तानि॑ । नव॑ । यत् । पुर॑: । न॒व॒तिम् । च॒ । स॒द्य: ॥ नि॒ऽवेश॑ने । श॒त॒ऽत॒मा । अ॒वि॒वे॒षी॒: । अह॑न् । च॒ । वृ॒त्रम् । नमु॑चिम् । उ॒त । अ॒ह॒न् ॥३७.५॥
स्वर रहित मन्त्र
तव च्यौत्नानि वज्रहस्त तानि नव यत्पुरो नवतिं च सद्यः। निवेशने शततमाविवेषीरहं च वृत्रं नमुचिमुताहन् ॥
स्वर रहित पद पाठतव । च्यौत्नानि । वज्रऽहस्त । तानि । नव । यत् । पुर: । नवतिम् । च । सद्य: ॥ निऽवेशने । शतऽतमा । अविवेषी: । अहन् । च । वृत्रम् । नमुचिम् । उत । अहन् ॥३७.५॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 37; मन्त्र » 5
भाषार्थ -
(বজ্রহস্ত) হে ন্যায়বজ্রধারী পরমেশ্বর! (যৎ) যেহেতু (তব) আপনি, (নবতিম্) ধর্মকর্ম থেকে বিমুখকারী (তানি) সেই (নব পুরঃ) নয় পুরীকে, কোশ-সমূহকে, (সদ্যঃ) শীঘ্র (চ্যৌত্নানি) বিনাশী করেছেন, এইজন্য (অহম্) আমি (নমুচিম্) অমোচনীয় (বৃত্রম্) পাপ-বৃত্রের (অহন্) হনন করেছি, এবং ফলতঃ (নিবেশনে) আমার শরীর-গৃহে, শারীরিক কোশ-সমূহের মধ্যে, আপনি (শততমা) শত সৎকর্ম (আবিবেষীঃ) প্রবিষ্ট করিয়েছেন।
- [নবতিম্=ন+বৎ। নব পুরঃ=৯ কোশ। প্রায়ঃ ৫ কোশের বর্ণনা হয়েছে। অন্নময়কোশ, প্রাণময়কোশ, মনোময়কোশ, আনন্দময় কোশ, এবং বিজ্ঞানময়কোশ। অবান্তরভেদে এই কোশ-সমূহকে ৯ ও বলা হয়েছে। যথা—“তস্যেমে নব কোশা বিষ্টম্ভা নবধা হিতাঃ” (অথর্ব০ ১৩.৪ (১).১০)। এই ৯ কোশ হল, (১) স্থূলশরীর; (২) স্থূলশরীর রচনাকারী ৫ ভূত; (৩) পঞ্চ তন্মাত্রা; (৪) কর্মেন্দ্রিয়; (৫) জ্ঞানেন্দ্রিয়; (৬) মন; (৭) অহঙ্কার; (৮) বুদ্ধি; (৯) চিৎ।
इस भाष्य को एडिट करें