अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 69/ मन्त्र 2
यस्य॑ सं॒स्थे न वृ॒ण्वते॒ हरी॑ स॒मत्सु॒ शत्र॑वः। तस्मा॒ इन्द्रा॑य गायत ॥
स्वर सहित पद पाठयस्य॑ । स॒म्ऽस्थे । न । वृ॒ण्वते॑ । हरी॒ इति॑ । स॒मत्ऽसु॑ । शत्र॑व: ॥ तस्मै॑ । इन्द्रा॑य । गा॒य॒त॒ ॥६९.२॥
स्वर रहित मन्त्र
यस्य संस्थे न वृण्वते हरी समत्सु शत्रवः। तस्मा इन्द्राय गायत ॥
स्वर रहित पद पाठयस्य । सम्ऽस्थे । न । वृण्वते । हरी इति । समत्ऽसु । शत्रव: ॥ तस्मै । इन्द्राय । गायत ॥६९.२॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 69; मन्त्र » 2
विषय - १-८ पराक्रमी मनुष्य के लक्षणों का उपदेश।
पदार्थ -
(संस्थे) संस्था [न्यायव्यवस्था] में (यस्य) जिस [वीर] के (हरी) पदार्थों के पहुँचानेवाले बल और पराक्रम को (समत्सु) संग्रामों के बीच (शत्रवः) वैरी लोग (न) नहीं (वृण्वते) ढकते हैं, (तस्मै) उस (इन्द्राय) इन्द्र [महाप्रतापी मनुष्य] के लिये (गायत) तुम गान करो ॥२॥
भावार्थ - जो पुरुष न्यायकारी, दृढ़स्वभाव, पराक्रमी होवे, उसके गुणों को सब लोग ग्रहण करें ॥२॥
टिप्पणी -
२−(यस्य) पुरुषस्य (संस्थे) आतश्चोपसर्गे। पा० ३।१।१३६। सम्+ष्ठा गतिनिवृत्तौ-क। संस्थायाम्। न्यायपथव्यवस्थायाम् (न) निषेधे (वृणुते) आच्छादयन्ति (हरी) पदार्थानां हरणशीलौ बलपराक्रमौ (समत्सु) सङ्ग्रामेषु (शत्रवः) अमित्राः (तस्मै) तादृशाय (इन्द्राय) महाप्रतापिने मनुष्याय (गायत) गानं कुरुत ॥