Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 37
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 37/ मन्त्र 12
    ऋषिः - दध्यङ्ङाथर्वण ऋषिः देवता - पृथिवी देवता छन्दः - स्वराडुत्कृतिः स्वरः - षड्जः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    3

    अना॑धृष्टा पु॒रस्ता॑द॒ग्नेराधि॑पत्य॒ऽआयु॑र्मे दाः।पु॒त्रव॑ती दक्षिण॒तऽइन्द्र॒स्याऽधि॑पत्ये प्र॒जां मे॑ दाः।सु॒षदा॑ प॒श्चाद्दे॒वस्य॑ सवि॒तुराधि॑पत्ये॒ चक्षु॑र्मे दाः।आश्रु॑तिरुत्तर॒तो धा॒तुराधि॑पत्ये रा॒यस्पोषं॑ मे दाः।विधृ॑तिरु॒परि॑ष्टा॒द् बृह॒स्पते॒राधि॑पत्य॒ऽओजो॑ मे दाः।विश्वा॑भ्यो मा ना॒ष्ट्राभ्य॑स्पाहि॒ मनो॒रश्वा॑सि॥१२॥

    स्वर सहित पद पाठ

    अना॑धृष्टा। पु॒रस्ता॑त्। अ॒ग्नेः। आधि॑पत्य॒ इत्याधि॑ऽपत्ये। आयुः॑। मे॒। दाः॒। पु॒त्रव॒तीति॑ पु॒त्रऽव॑ती। द॒क्षि॒ण॒तः। इन्द्र॑स्य। आधि॑पत्य॒ इत्याधि॑ऽपत्ये। प्र॒जामिति॑ प्र॒ऽजाम्। मे॒। दाः॒। सु॒षदा॑। सु॒सदेति॑ सु॒ऽसदा॑। प॒श्चात्। दे॒वस्य॑। स॒वि॒तुः। आधि॑पत्य॒ इत्याधि॑ऽपत्ये॒। चक्षुः॑। मे॒। दाः॒। आश्रु॑ति॒रित्याश्रु॑तिः। उ॒त्त॒र॒तः। धा॒तुः। आधि॑पत्य॒ इत्याधि॑ऽपत्ये। रा॒यः। पोष॑म्। मे॒। दाः॒। विधृ॑ति॒रिति॒ विऽधृ॑तिः। उ॒परि॑ष्टात्। बृह॒स्पतेः॑। आधि॑पत्य॒ इत्याधि॑ऽपत्ये। ओजः॑। मे॒। दाः॒। विश्वा॑भ्यः। मा॒। ना॒ष्ट्राभ्यः॑। पा॒हि॒। मनोः॑। अश्वा॑। अ॒सि॒ ॥१२ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    अनाधृष्टा पुरस्तादग्नेराधिपत्य आयुर्मे दाः पुत्रवती दक्षिणतऽइन्द्रस्याधिपत्ये प्रजाम्मे दाः । सुषदा पश्चाद्देवस्य सवितुराधिपत्ये चक्षुर्मे दाऽआस्रुतिरुत्तरतो धातुराधिपत्ये रायस्पोषम्मे दाः । विधृतिरुपरिष्टाद्बृहस्पतेराधिपत्येऽओजो मे दाः । विश्वाभ्यो मा नाष्ट्राभ्यस्पाहि । मनोरश्वासि ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    अनाधृष्टा। पुरस्तात्। अग्नेः। आधिपत्य इत्याधिऽपत्ये। आयुः। मे। दाः। पुत्रवतीति पुत्रऽवती। दक्षिणतः। इन्द्रस्य। आधिपत्य इत्याधिऽपत्ये। प्रजामिति प्रऽजाम्। मे। दाः। सुषदा। सुसदेति सुऽसदा। पश्चात्। देवस्य। सवितुः। आधिपत्य इत्याधिऽपत्ये। चक्षुः। मे। दाः। आश्रुतिरित्याश्रुतिः। उत्तरतः। धातुः। आधिपत्य इत्याधिऽपत्ये। रायः। पोषम्। मे। दाः। विधृतिरिति विऽधृतिः। उपरिष्टात्। बृहस्पतेः। आधिपत्य इत्याधिऽपत्ये। ओजः। मे। दाः। विश्वाभ्यः। मा। नाष्ट्राभ्यः। पाहि। मनोः। अश्वा। असि॥१२॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 37; मन्त्र » 12
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - (पतीचे कथन पत्नीव्रत) हे पत्नी, तू (अनाधृष्टा) कोणी तुला धमकावू शकत नाही, अशी (वीर व निर्भयवृत्तीची) असून (पुरस्तात्) पूर्व दिशेकडे (अग्नेः) अग्नीसारखी (अधिपत्ये) घराची तेजस्वी स्वामीनी आहेस. म्हणून (मे) मला (आयुः) आयुष्य वाढविणारे अन्न (दाः) दे. (पुत्रवती) प्रशंसनीय पुत्रांची माता, तू (दक्षिणतः) दक्षिण दिशेकडे (इद्रस्य) विद्युतेच्या आणि सूर्य्याच्या (आधिपत्ये) स्वामीनी आहेस, म्हणून (मे) मला (आणखी) (प्रजाम्) संतान (दाः) दे. (सुषदा) घराची सुंदर व्यवस्था करणारी तू (पश्‍चात्य्) पश्‍चिम दिशेकडे (सर्व दिशांचा उल्लेख केल्यामुळे तू सर्वतः सर्व दिशांकडे (देवस्य) प्रकाशमान (सवितुः) सूर्यमंडळाची (आधिपत्ये) स्वामीनी आहेस (मे) म्हणून मला (चक्षुः) दृष्टीशक्ती दे म्हणजे वाढव. तू (आश्रुतिः) सर्वजण जिची कीर्ती ऐकतात अथवा जी सर्वांचे म्हणजे लक्ष देऊन ऐकते, अशी असून (उत्तरतः) उत्तर दिशेकडे (धातुः) धारणकर्ता वायूच्या (आधिपत्ये) स्वामीत्वाखाली आहेस म्हणून (मे) माझ्या (रायः) धन-संपत्तीची (पोषः) वृद्धी (दाः) कर. तू (विधृतिः) अनेक प्रकारे विचार-चिंतन करणारी असून (उपरिष्यत्) वरच्या दिशेकडे (बृहस्पतेः) मोठमोठ्या पदार्थांचा रक्षक सूत्राच्या वायूच्या (आधिपत्ये) स्वामीत्वाखाली आहेस. म्हणून (मे) मला (ओजः) बळ (दा।) दे. तू (मनोः) मननशील अंतःकरणात (व्यादिका) रमणारी (असि) आहेस, यामुळे तू (विश्‍वाभ्यः) सर्व (नाष्ट्राभ्यः) दुष्ट-भ्रष्ट स्वभाव असणार्‍या व्यभिचारीणी स्त्रियांकडून (मा) (पाहि) रक्षण कर (कोणी दुराचारीणी मला तिच्या मोहपाशात पकडण्यात यशस्वी होऊ नये) (पूर्व आदि दिशांच्या वर्णनावरून पती असे सुचवितो की सर्वतः सर्वत्र माझी रक्षिका हो) ॥12॥

    भावार्थ - भावार्थ - हे मनुष्यानो, ज्याप्रमाणे अग्नी जीवन विद्युत लोक, सूर्य दर्शन, धारक ईश्‍वर लक्ष्मी व कीर्ती देतो आणि महात्मा मनुष्य शक्ती व प्रेरणा देतो, तद्वत एक सुलक्षणा पत्नी पतीला सर्व सुख प्रदान करते. हे पती महाशयहो, तुम्ही आपापल्या पत्नीने सदैव रक्षण करा ॥12॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top