यजुर्वेद - अध्याय 14/ मन्त्र 4
ऋषिः - उशना ऋषिः
देवता - अश्विनौ देवते
छन्दः - भुरिग्ब्राह्मी बृहती
स्वरः - मध्यमः
1
पृ॒थि॒व्याः पुरी॑षम॒स्यप्सो॒ नाम॒ तां त्वा॒ विश्वे॑ऽअ॒भिगृ॑णन्तु दे॒वाः। स्तोम॑पृष्ठा घृ॒तव॑ती॒ह सी॑द प्र॒जाव॑द॒स्मे द्रवि॒णाय॑जस्वा॒श्विना॑ध्व॒र्यू सा॑दयतामि॒ह त्वा॑॥४॥
स्वर सहित पद पाठपृ॒थि॒व्याः। पुरी॑षम्। अ॒सि॒। अप्सः॑। नाम॑। ताम्। त्वा॒। विश्वे॑। अ॒भि। गृ॒ण॒न्तु॒। दे॒वाः। स्तोम॑पृ॒ष्ठेति॒ स्तोम॑ऽपृष्ठा। घृ॒तव॒तीति॑ घृ॒तऽव॑ती। इ॒ह। सी॒द॒। प्र॒जाव॒दिति॑ प्रजाऽव॑त्। अ॒स्मेऽइत्य॒स्मे। द्रवि॑णा। आ। य॒ज॒स्व॒। अ॒श्विना॑। अ॒ध्व॒र्यूऽ इत्य॑ध्व॒र्यू। सा॒द॒य॒ता॒म्। इ॒ह। त्वा॒ ॥४ ॥
स्वर रहित मन्त्र
पृथिव्याः पुरीषमस्यप्सो नाम तान्त्वा विश्वेऽअभि गृणन्तु देवाः । स्तोमपृष्ठा घृतवतीह सीद प्रजावदस्मे दर्विणा यजस्वाश्विनाध्वर्यू सादयतामिह त्वा ॥
स्वर रहित पद पाठ
पृथिव्याः। पुरीषम्। असि। अप्सः। नाम। ताम्। त्वा। विश्वे। अभि। गृणन्तु। देवाः। स्तोमपृष्ठेति स्तोमऽपृष्ठा। घृतवतीति घृतऽवती। इह। सीद। प्रजावदिति प्रजाऽवत्। अस्मेऽइत्यस्मे। द्रविणा। आ। यजस्व। अश्विना। अध्वर्यूऽ इत्यध्वर्यू। सादयताम्। इह। त्वा॥४॥
Translation -
You are the filler of the earth, the very sap of it. May all the enlightened ones praise you in every respect. Eager for praises and liberal in offering affection, settle down here and get us riches as well as children. May both the healers and both the priests settle you here. (1)
Notes -
Purisam, पृणाति पूरयति रिक्तं स्थानं इति पुरीषं, that which fills the empty space; filler. Apsah, अप: सनोति ददाति इति अप्स: that which gives water, juice; sap. अप्स इति रसपर्याय: apsah is a synonym of rasah. Also, ©9, form. Abhigrnantu, सर्वत: स्तुवंतु, may praise (you) in every respect. Stomaprstha,स्तोमा: स्तुय: पृष्ठे यस्या: one who has got praises on her back; loaded with praises. Also, स्तोमै: पृष्ठैश्च युक्ता: adored with stomas (praise-verses) and prsthas (praise-hymns). Also, eager for praises. Prajavat dravinà yajasva, fetch for us riches along with children. यजतिर्दानार्थ: yaja' here means to give. Ghrtavati, घृतं स्नेहस्य उपलक्षणं, ghrta implies affection; full of affection; liberal in affection.
Acknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal