English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 16/ मन्त्र 5
सूक्त - अथर्वा
देवता - भगः, आदित्याः
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - कल्याणार्थप्रार्थना
भग॑ ए॒व भग॑वाँ अस्तु दे॒वस्तेना॑ व॒यं भग॑वन्तः स्याम। तं त्वा॑ भग॒ सर्व॒ इज्जो॑हवीमि॒ स नो॑ भग पुरए॒ता भ॑वे॒ह ॥
स्वर सहित पद पाठभग॑: । ए॒व । भग॑ऽवान् । अ॒स्तु॒ । दे॒व: । तेन॑ । व॒यम् । भग॑ऽवन्त: । स्या॒म॒ । तम् । त्वा॒ । भ॒ग॒ । सर्व॑: । इत् । जो॒ह॒वी॒मि॒ । स: । न॒: । भ॒ग॒ । पु॒र॒:ऽए॒ता । भ॒व॒ । इ॒ह ॥१६.५॥
स्वर रहित मन्त्र
भग एव भगवाँ अस्तु देवस्तेना वयं भगवन्तः स्याम। तं त्वा भग सर्व इज्जोहवीमि स नो भग पुरएता भवेह ॥
स्वर रहित पद पाठभग: । एव । भगऽवान् । अस्तु । देव: । तेन । वयम् । भगऽवन्त: । स्याम । तम् । त्वा । भग । सर्व: । इत् । जोहवीमि । स: । न: । भग । पुर:ऽएता । भव । इह ॥१६.५॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 16; मन्त्र » 5
मन्त्र विषय - বুদ্ধিবর্ধনায় প্রভাতগীতিঃ
भाषार्थ -
"(ভগঃ) সেবনীয় (দেবঃ) বিদ্বান্ বিজয়ী পুরুষ (এব) ই (ভগবান্) ভগবান্ [ভাগ্যবান্, পরম ঐশ্বর্যবান] (অস্তু) হোক” (তেন) এই [কারণে] (বয়ম্) আমরাও যেন (ভগবন্তঃ) ভাগ্যবান্ (স্যাম্) হই। (তম্ ত্বা) সেই তোমাকে, (ভগ) হে ঈশ্বর ! (সর্বঃ=সর্বঃ অহম্) আমরা সকলে (ইৎ) ই (জোহবীমি) বারংবার আহ্বান করি। (সঃ=সঃ ত্বম্) সেই তুমি, (ভগ) হে শিব ! (ইহ) এখানে (নঃ) আমাদের (পুরএতা) প্রধান (ভব) হও ॥৫॥
भावार्थ - "সুকর্মী পুরুষার্থী পুরুষই ভাগ্যবান্ হোক/হবে” এটা ঈশ্বরের আজ্ঞা, ফলে সকলে ধার্মিক পুরুষার্থী হয়ে ভাগ্যবান্ হোক। ঈশ্বরই নিজের ধ্যানী আজ্ঞাপালকদের মার্গদর্শক হন॥৫॥ ‘দেবঃ, জোহবীমি’ এর স্থানে ঋগ্ ও যজুর্বেদে ‘দেবা, জোহবীতি’ পদ রয়েছে ॥
इस भाष्य को एडिट करें