English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 88/ मन्त्र 1
यस्त॒स्तम्भ॒ सह॑सा॒ वि ज्मो अन्ता॒न्बृह॒स्पति॑स्त्रिषध॒स्थो रवे॑ण। तं प्र॒त्नास॒ ऋष॑यो॒ दीध्या॑नाः पु॒रो विप्रा॑ दधिरे म॒न्द्रजि॑ह्वम् ॥
स्वर सहित पद पाठय: । त॒स्तम्भ॑ । सह॑सा । वि । ज्म: । अन्ता॑न् । बृह॒स्पति॑: । त्रि॒ऽस॒ध॒स्थ: । रवे॑ण ॥ तम् । प्र॒त्नास॑: । ऋष॑य: । दीध्या॑ना: । पु॒र: । विप्रा॑ । द॒धि॒रे॒ । म॒न्द्रऽजि॑ह्वम् ॥८८.१॥
स्वर रहित मन्त्र
यस्तस्तम्भ सहसा वि ज्मो अन्तान्बृहस्पतिस्त्रिषधस्थो रवेण। तं प्रत्नास ऋषयो दीध्यानाः पुरो विप्रा दधिरे मन्द्रजिह्वम् ॥
स्वर रहित पद पाठय: । तस्तम्भ । सहसा । वि । ज्म: । अन्तान् । बृहस्पति: । त्रिऽसधस्थ: । रवेण ॥ तम् । प्रत्नास: । ऋषय: । दीध्याना: । पुर: । विप्रा । दधिरे । मन्द्रऽजिह्वम् ॥८८.१॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 88; मन्त्र » 1
भाषार्थ -
(ত্রিষধস্থঃ) ত্রিলোকে স্থিত (যঃ) যে (বৃহস্পতিঃ) মহাব্রহ্মাণ্ডের পতি, (সহসা) নিজ স্বাভাবিক বলের কারণে, (রবেণ) কেবলমাত্র নিজের আজ্ঞা দ্বারা, (জ্মঃ অন্তান্) পৃথিবীর ভূপৃষ্ঠকে (বি তস্তম্ভ) বিশেষ সুদৃঢ় করেছেন। (প্রত্নাসঃ) অনাদিকালের (ঋষয়ঃ বিপ্রাঃ) ঋষি এবং মেধাবী উপাসক, (মন্দ্রজিহ্বম্) হর্ষপ্রদায়িনী বেদবাণীযুক্ত (তম্) সেই পরমেশ্বরের (দীধ্যানাঃ) সতত ধ্যান করে, (পুরঃ) সদা উনাকে নিজের সম্মুখে (দধিরে) ধারণ করে।
- [তস্তম্ভ=পৃথিবী কোনো এক সময়ে সূর্যবৎ আগ্নেয় ছিল, কালান্তরে তরলরূপ হয়েছে, যা এখন পৃষ্ট ভাগে কঠোর হয়েছে। এই সবকিছুতে পরমেশ্বরীয় ইচ্ছা বা উনার মূক-আজ্ঞা কাজ করছে। (মন্দ্রজিহ্বম্=মন্দ্র হর্ষপ্রদায়িনী)+জিহ্বা (বাক্ নিঘং॰ ১.১১)।]
इस भाष्य को एडिट करें