अथर्ववेद - काण्ड 4/ सूक्त 20/ मन्त्र 6
सूक्त - मातृनामा
देवता - मातृनामौषधिः
छन्दः - अनुष्टुप्
सूक्तम् - पिशाचक्षयण सूक्त
द॒र्शय॑ मा यातु॒धाना॑न्द॒र्शय॑ यातुधा॒न्यः॑। पि॑शा॒चान्त्सर्वा॑न्दर्श॒येति॒ त्वा र॑भ ओषधे ॥
स्वर सहित पद पाठद॒र्शय॑ । मा॒ । या॒तु॒ऽधाना॑न् । द॒र्शय॑ । या॒तु॒ऽधा॒न्य᳡: । पि॒शा॒चान् । सर्वा॑न् । द॒र्श॒य॒ । इति॑ । त्वा॒ । आ । र॒भे॒ । ओ॒ष॒धे॒ ॥२०.६॥
स्वर रहित मन्त्र
दर्शय मा यातुधानान्दर्शय यातुधान्यः। पिशाचान्त्सर्वान्दर्शयेति त्वा रभ ओषधे ॥
स्वर रहित पद पाठदर्शय । मा । यातुऽधानान् । दर्शय । यातुऽधान्य: । पिशाचान् । सर्वान् । दर्शय । इति । त्वा । आ । रभे । ओषधे ॥२०.६॥
अथर्ववेद - काण्ड » 4; सूक्त » 20; मन्त्र » 6
विषय - दर्शनशक्ति का वर्णन।
भावार्थ -
हे देवि ! दृक्- शक्ते ! ओषधे ! (मा) मुझ को (यातु-धानान् दर्शय) अन्तरात्मा में पीड़ा पहुंचाने वाले क्रोध, काम, लोभ आदि दुष्ट भावों का ज्ञान करा और (यातु-धान्यः) पीड़ादायक मानस दुष्प्रवृत्तियों का भी (दर्शय) साक्षात् करा। (सर्वान् पिशाचान्) और शारीरिक शक्तियों को भस्मीभूत करने वाले अन्य दुष्ट विषयों के भी वास्तविक स्वरूप का साक्षात् (दर्शय) परिचय करा (इति) इसी प्रयोजन से हे (ओषधे) दुःख, पापों के दाह करने और ज्ञान को धारण करने वाली विवेक ख्याते ! (त्वा) तेरा (आ रभे) मैं अवलम्ब लेता हूं।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - मातृनामा ऋषिः। मातृनामा देवताः। १ स्वराट्। २-८ अनुष्टुभः। ९ भुरिक्। नवर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें