English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 73/ मन्त्र 6
यो वा॒चा विवा॑चो मृ॒ध्रवा॑चः पु॒रू स॒हस्राशि॑वा ज॒घान॑। तत्त॒दिद॑स्य॒ पौंस्यं॑ गृणीमसि पि॒तेव॒ यस्तवि॑षीं वावृ॒धे शवः॑ ॥
स्वर सहित पद पाठय: । वा॒चा । विऽवा॑च: । मृ॒ध्रऽवा॑च: । पु॒रू । स॒हस्रा॑ । अशि॑वा । ज॒घान॑ ॥ तत्ऽत॑त् । इत् । अ॒स्य॒ । पौंस्य॑म् । गृ॒णी॒म॒सि॒ । पि॒ताऽइ॑व । य: । तवि॑षीम् । व॒वृ॒धे । शव॑: ॥७३.६॥
स्वर रहित मन्त्र
यो वाचा विवाचो मृध्रवाचः पुरू सहस्राशिवा जघान। तत्तदिदस्य पौंस्यं गृणीमसि पितेव यस्तविषीं वावृधे शवः ॥
स्वर रहित पद पाठय: । वाचा । विऽवाच: । मृध्रऽवाच: । पुरू । सहस्रा । अशिवा । जघान ॥ तत्ऽतत् । इत् । अस्य । पौंस्यम् । गृणीमसि । पिताऽइव । य: । तविषीम् । ववृधे । शव: ॥७३.६॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 73; मन्त्र » 6
मन्त्र विषय - সেনাপতিলক্ষণোপদেশঃ
भाषार्थ -
(যঃ) যে [বীর] (বাচা) [নিজের সত্য] বাণী দ্বারা (বিবাচঃ) বিরুদ্ধ বাণীযুক্ত, (মৃধ্রবাচঃ) হিংসক বাণীযুক্ত ব্যক্তির (পুরু) বহু (সহস্রা) সহস্র (অশিবা) ক্রূর কর্ম (জঘান) নষ্ট করে এবং (যঃ) যে [বীর] (পিতা ইব) পিতার ন্যায় (তবিষীম্) আমাদের শক্তি এবং (শবঃ) পরাক্রম (বাবৃধে) বর্ধিত করে, (অস্য) তাঁর (তৎ-তৎ) সেই-সেই (ইৎ) নিশ্চিতরূপে (পৌংস্যম্) মনুষ্যত্বের [বা বলের] (গৃণীমসি) আমরা প্রশংসা-স্তুতি করি ॥৬॥
भावार्थ - যে বীর পুরুষ দুরাচারীদের বিনাশ করে প্রজাদের কষ্ট থেকে মুক্ত করেন, প্রজাগণ সেই গুণবান্ পুরুষকে অবশ্যই মুখ্য পদে স্থিত করিয়ে তাঁর প্রতি প্রীতি করে ॥৬॥
इस भाष्य को एडिट करें