English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 76/ मन्त्र 6
मात्रे॒ नु ते॒ सुमि॑ते इन्द्र पू॒र्वी द्यौर्म॒ज्मना॑ पृथि॒वी काव्ये॑न। वरा॑य ते घृ॒तव॑न्तः सु॒तासः॒ स्वाद्म॑न्भवन्तु पी॒तये॒ मधू॑नि ॥
स्वर सहित पद पाठमात्रे॒ इति॑ । नु । ते॒ । सुमि॑ते॒ इति॒सुऽमि॑ते । इ॒न्द्र॒ । पू॒र्वी इति॑ । द्यौ: । म॒ज्मना॑ । पृ॒थि॒वी । काव्ये॑न ॥ वरा॑य । ते॒ । घृ॒तऽव॑न्त: । सु॒तास॑: । स्वाद्म॑न् । भ॒व॒न्तु॒ । पी॒तये॑। मधू॑नि ॥७६.६॥
स्वर रहित मन्त्र
मात्रे नु ते सुमिते इन्द्र पूर्वी द्यौर्मज्मना पृथिवी काव्येन। वराय ते घृतवन्तः सुतासः स्वाद्मन्भवन्तु पीतये मधूनि ॥
स्वर रहित पद पाठमात्रे इति । नु । ते । सुमिते इतिसुऽमिते । इन्द्र । पूर्वी इति । द्यौ: । मज्मना । पृथिवी । काव्येन ॥ वराय । ते । घृतऽवन्त: । सुतास: । स्वाद्मन् । भवन्तु । पीतये। मधूनि ॥७६.६॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 76; मन्त्र » 6
मन्त्र विषय - রাজকর্তব্যোপদেশঃ
भाषार्थ -
(ইন্দ্র) হে ইন্দ্র ! [পরম ঐশ্বর্যযুক্ত রাজন্] (নু) নিশ্চিতরূপে (তে) তোমার (মাত্রে) দুই মাত্রা [উপায় শক্তি] (সুমিতে) উত্তমরূপে পরিমিত হয়েছে [নিরীক্ষণ করা হয়েছে], (পূর্বী) অবিনাশী, শাশ্বত সত্য হল যে, তুমি (মজ্মনা) নিজ বল দ্বারা এবং (কাব্যেন) বুদ্ধিমত্তা দ্বারা (দ্যৌঃ) দীপ্যমান সূর্য [এর সমান] এবং (পৃথিবী) বিস্তৃত পৃথিবী [এর সমান] বর্তমান॥ (তে) তোমার (বরায়) বরের [ইষ্টফলের] জন্য (ঘৃতবন্তঃ) প্রকাশমান (সুতাসঃ) নিষ্পাদিত তত্ত্বরস (মধূনি) নিশ্চিত জ্ঞান রস (পীতয়ে) পানের জন্য (স্বাদ্মন্) স্বাদিষ্ঠ/উপযোগী (ভবন্তু) হোক ॥৬॥
भावार्थ - যে মনুষ্য দু'টি উপায়/কৌশল অর্থাৎ পরাক্রম ও বুদ্ধি দ্বারা সূর্য এবং ভূমির সমান উপকারী হয়, তার ইষ্ট সিদ্ধির জন্য সংসারের সকল পদার্থ উপযোগী হয় ॥৬॥
इस भाष्य को एडिट करें