English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 10/ मन्त्र 4
सूक्त - अथर्वा
देवता - रात्रिः, धेनुः
छन्दः - अनुष्टुप्
सूक्तम् - रायस्पोषप्राप्ति सूक्त
इ॒यमे॒व सा या प्र॑थ॒मा व्यौच्छ॑दा॒स्वित॑रासु चरति॒ प्रवि॑ष्टा। म॒हान्तो॑ अस्यां महि॒मानो॑ अ॒न्तर्व॒धूर्जि॑गाय नव॒गज्जनि॑त्री ॥
स्वर सहित पद पाठइ॒यम् । ए॒व । सा । या । प्र॒थ॒मा । वि॒ऽऔच्छ॑त् । आ॒सु । इत॑रासु । च॒र॒ति॒ । प्रऽवि॑ष्टा । म॒हान्त॑: । अ॒स्या॒म् । म॒हि॒मान॑: । अ॒न्त: । व॒धू: । जि॒गा॒य॒ । न॒व॒ऽगत् । जनि॑त्री ॥१०.४॥
स्वर रहित मन्त्र
इयमेव सा या प्रथमा व्यौच्छदास्वितरासु चरति प्रविष्टा। महान्तो अस्यां महिमानो अन्तर्वधूर्जिगाय नवगज्जनित्री ॥
स्वर रहित पद पाठइयम् । एव । सा । या । प्रथमा । विऽऔच्छत् । आसु । इतरासु । चरति । प्रऽविष्टा । महान्त: । अस्याम् । महिमान: । अन्त: । वधू: । जिगाय । नवऽगत् । जनित्री ॥१०.४॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 10; मन्त्र » 4
मन्त्र विषय - পুষ্টিবর্ধনায় প্রকৃতিবর্ণনম্
भाषार्थ -
(ইয়ম্ এব) এই নিশ্চিতরূপে (সা) সেই ঈশ্বরী, [রাত্রি, প্রকৃতি] (যা) যা (প্রথমা) প্রথম (বি-ঔচ্ছৎ) প্রকাশমান হয়েছে এবং (আসু) এই সকল এবং (ইতরাসু) অপর [সৃষ্টিতে] (প্রবিষ্টা) প্রবিষ্ট হয়ে (চরতি) বিচরণ করে। (অস্যাম অন্তঃ) এর অভ্যন্তরে (মহান্তঃ) মহৎ-মহৎ (মহিমানঃ) মহিমা রয়েছে। সেই (নবগৎ) নবীন-নবীন গতিসম্পন্ন (বধূঃ) প্রাপ্তি যোগ্য (জনিত্রী) জননী [অনর্থকে] (জিগায়) জয় করেছে ॥৪॥
भावार्थ - পরমাণুরূপা প্রকৃতি জগতের সমস্ত পদার্থে প্রবিষ্ট রয়েছে। বিদ্বানগণ যেভাবে অনুসন্ধান করে, তার নবীন-নবীন শক্তির প্রাদুর্ভাব করে সুখ প্রাপ্ত করে ॥৪॥
इस भाष्य को एडिट करें