English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 10/ मन्त्र 7
सूक्त - अथर्वा
देवता - रात्रिः, यज्ञः
छन्दः - त्र्यवसाना षट्पदा विराड्गर्भातिजगती
सूक्तम् - रायस्पोषप्राप्ति सूक्त
आ मा॑ पु॒ष्टे च॒ पोषे॑ च॒ रात्रि॑ दे॒वानां॑ सुम॒तौ स्या॑म। पू॒र्णा द॑र्वे॒ परा॑ पत॒ सुपू॑र्णा॒ पुन॒रा प॑त। सर्वा॑न्य॒ज्ञान्त्सं॑भुञ्ज॒तीष॒मूर्जं॑ न॒ आ भ॑र ॥
स्वर सहित पद पाठआ । मा॒ । पु॒ष्टे । च॒ । पोषे । च॒ । रात्रि॑ । दे॒वाना॑म् । सु॒ऽम॒तौ । स्या॒म॒ । पू॒र्णा । द॒र्वे॒ । परा॑ । प॒त॒ । सुऽपू॑र्णा । पुन॑: । आ । प॒त॒ ।सर्वा॑न् । य॒ज्ञान् । स॒म्ऽभु॒ञ्ज॒ती । इष॑म् । ऊर्ज॑म् । न॒: । आ । भ॒र॒ ॥१०.७॥
स्वर रहित मन्त्र
आ मा पुष्टे च पोषे च रात्रि देवानां सुमतौ स्याम। पूर्णा दर्वे परा पत सुपूर्णा पुनरा पत। सर्वान्यज्ञान्त्संभुञ्जतीषमूर्जं न आ भर ॥
स्वर रहित पद पाठआ । मा । पुष्टे । च । पोषे । च । रात्रि । देवानाम् । सुऽमतौ । स्याम । पूर्णा । दर्वे । परा । पत । सुऽपूर्णा । पुन: । आ । पत ।सर्वान् । यज्ञान् । सम्ऽभुञ्जती । इषम् । ऊर्जम् । न: । आ । भर ॥१०.७॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 10; मन्त्र » 7
मन्त्र विषय - পুষ্টিবর্ধনায় প্রকৃতিবর্ণনম্
भाषार्थ -
(রাত্রি) হে সুখদাত্রী বা দুঃখহর্ত্রী, বা রাত্রীরূপ [প্রকৃতি] (পুষ্টে) ধন-সম্পদের সমৃদ্ধি (চ) এবং (পোষে) অন্নাদির বৃদ্ধিতে (চ) নিশ্চিতরূপে (মা) আমাকে (আ=আ ভর) পূরিত/পূর্ণ করো, [যাতে] (দেবানাম্) দেবতাদের (সুমতৌ) সুমতিতে (স্যাম) আমরা থাকি। (দর্বে) হে দুঃখ দমনকারী ! [বা চমসারূপ !] (পূর্ণা) পূর্ণ হয়ে (পরাপত) উপরে এসো এবং (পুনঃ) বার-বার (সুপূর্ণা) উত্তমরূপে পরিপূর্ণ হয়ে (আ পত) কাছে এসো ! (সর্বান্) সকল (যজ্ঞান্) পূজনীয় গুণের (সম্ভুঞ্জতী) সঠিকভাবে পালন করে তুমি (ইষম্) অন্ন এবং (ঊর্জম্) বল (নঃ) আমাদের প্রতি (আ ভর) নিয়ে এসে পূর্ণ করো ॥৭॥
भावार्थ - মনুষ্য সৃষ্টির পদার্থ-সমূহের গুণ সাক্ষাৎ করে/জেনে যত অগ্রগামী হয়, ততই সে ধনী এবং বলশালী হয়ে দেবতাদের প্রিয় হয় এবং আনন্দ ভোগ করে ॥৭॥ ‘পূর্ণা দর্বে.... পুনরাপত’ এই ভাগ যজুর্বেদ অ০ ৩।৪৯ এ রয়েছে, সেখানে ‘দর্বে’ এর স্থানে ‘দর্বি’ পদ আছে ॥
इस भाष्य को एडिट करें