English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 7/ मन्त्र 2
सूक्त - भृग्वङ्गिराः
देवता - हरिणः
छन्दः - अनुष्टुप्
सूक्तम् - यक्ष्मनाशन सूक्त
अनु॑ त्वा हरि॒णो वृषा॑ प॒द्भिश्च॒तुर्भि॑रक्रमीत्। विषा॑णे॒ वि ष्य॑ गुष्पि॒तं यद॑स्य क्षेत्रि॒यं हृ॒दि ॥
स्वर सहित पद पाठअनु॑ । त्वा॒ । ह॒रि॒ण: । वृषा॑ । प॒त्ऽभि: । च॒तु:ऽभि॑: । अ॒क्र॒मी॒त् । विऽसा॑ने । वि । स्य॒ । गु॒ष्पि॒तम् । यत् । अ॒स्य॒ । क्षे॒त्रि॒यम् । हृ॒दि ॥७.२॥
स्वर रहित मन्त्र
अनु त्वा हरिणो वृषा पद्भिश्चतुर्भिरक्रमीत्। विषाणे वि ष्य गुष्पितं यदस्य क्षेत्रियं हृदि ॥
स्वर रहित पद पाठअनु । त्वा । हरिण: । वृषा । पत्ऽभि: । चतु:ऽभि: । अक्रमीत् । विऽसाने । वि । स्य । गुष्पितम् । यत् । अस्य । क्षेत्रियम् । हृदि ॥७.२॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 7; मन्त्र » 2
भाषार्थ -
[হে ক্ষেত্রিয় রোগ !] (বৃষা) সুখবর্ষী (হরিণঃ) হরিণ (ত্বা অনু) তোমার পিছনে-পিছনে চলে (চতুর্ভিঃ পদ্ভিঃ) চার পা দ্বারা (অক্রমীৎ) তোমার ওপর আক্রমণ করেছে। (বিষাণে) হে শিং ! (অস্য) এই রোগীর (হৃদি) হৃদয়ে (যৎ) যে (ক্ষেত্রিয়ম্) ক্ষেত্রিয়-রোগ (গুষ্পিতম্) গাঁথা হয়ে আছে, তা (বিষ্য) অন্ত/বিনষ্ট করে দাও/করো।
टिप्पणी -
[হরিণ হলো বর্ষা, সুখবর্ষী, অতঃ ইহা রোগ নিবারক; অথবা বর্ষা-এর অর্থ হলো সেচনসমর্থ পুমান্ হরিণ। বিষ্য = বী+ষো অন্তকর্মণি (দিবাদিঃ)] বিষাণা অর্থাত শিং-এর ভস্ম অভিপ্রেত হয়েছে। এর গুণ হলো নিউমোনিয়া, ইনফ্লুয়েঞ্জা, সর্দি, হাঁচি, পার্শ্বশূল, কাশি এবং কফের পরিহার (বৈদ্যনাথ পঞ্চাঙ্গ)। মন্ত্রে হৃদয় রোগের বিশেষ কথন হয়েছে।]