Loading...
अथर्ववेद > काण्ड 3 > सूक्त 11

काण्ड के आधार पर मन्त्र चुनें

  • अथर्ववेद का मुख्य पृष्ठ
  • अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 11/ मन्त्र 5
    सूक्त - ब्रह्मा, भृग्वङ्गिराः देवता - इन्द्राग्नी, आयुः, यक्ष्मनाशनम् छन्दः - अनुष्टुप् सूक्तम् - दीर्घायुप्राप्ति सूक्त

    प्र वि॑शतं प्राणापानावन॒ड्वाहा॑विव व्र॒जम्। व्य॒१॒॑न्ये य॑न्तु मृ॒त्यवो॒ याना॒हुरित॑रान्छ॒तम् ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    प्र । वि॒श॒त॒म् । प्रा॒णा॒पा॒नौ॒ । अ॒न॒ड्वाहौ॑ऽइव । व्र॒जम् । वि । अ॒न्ये । य॒न्तु॒ । मृ॒त्यव॑: । यान् । आ॒हु: । इत॑रान् । श॒तम् ॥११.५॥


    स्वर रहित मन्त्र

    प्र विशतं प्राणापानावनड्वाहाविव व्रजम्। व्यन्ये यन्तु मृत्यवो यानाहुरितरान्छतम् ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    प्र । विशतम् । प्राणापानौ । अनड्वाहौऽइव । व्रजम् । वि । अन्ये । यन्तु । मृत्यव: । यान् । आहु: । इतरान् । शतम् ॥११.५॥

    अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 11; मन्त्र » 5

    पदार्थ -

    १. (प्राणापानौ) = प्राण व अपानशक्ति-शरीर में शक्ति के आधायक प्राण तथा दोषों को दूर करनेवाली अपानशक्ति (प्रविशतम्) = शरीर में इसप्रकार प्रविष्ट होकर स्थित हों (इव) = जैसेकि (अनड्वाहौ) = शकट का वहन करनेवाले दो बैल (व्रजम्) = अपने निवास स्थान गोष्ठ में प्रवेश करते हैं। २. (अन्ये मृत्यव:) = मृत्यु के कारणभूत ये विलक्षण रोग (वियन्त) = विशेषरूप से दूर चले जाएँ। (यान् इतरान्) = स्वाभाविक मृत्यु से भिन्न जिन रोगों को (शतं आहुः) = सौ संख्यावाला कहते हैं, ये सौ-के-सौ रोग प्राणापान की शक्ति से दूर भगा दिये जाएँ।

    भावार्थ -

    प्राण व अपानशक्ति शरीर में स्थिर होकर सर्वरोगों को दूर करनेवाली हों।

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top